دلواپسی شما در مورد رشد پسرتان و ایده معاینه مجدد او توسط یک متخصص مغز و اعصاب قابل درک است. در این مورد نکاتی را خدمتتان عرض می کنم:
اول از همه اینکه زمان چهار دست و پا رفتن در بسیاری از کودکان متفاوت است و بعضی از کودکان اصلا چهار دست و پا نمی روند. با این وجود انتظار می رود کودکان در حدود نه ماهگی با انجام کارهایی مثل غلت زدن، کشیدن خود روی زمین و یا جابجایی با حرکات کرمی شکل، شروع به حرکت بر روی زمین کنند (البته خود کودک نیز تمایل به انجام دادن این کارها دارد). اما وقتی کودک به این شکل معمول و متعارف رشد نمی کند، عاقلانه به نظر می رسد که مورد ارزیابی قرار بگیرد تا متوجه بشویم مشکل از کجاست. این مشکل ممکن است ناشی از شیوه رشدی منحصر به فرد کودک شما باشد و یا پای چیزهای دیگری در میان باشد که حتما باید مورد توجه قرار بگیرند.
اما موضوع بعدی این که کودک شما در حال جابجایی روی زمین فقط از دست هایش استفاده می کند (بدون استفاده از پا) نکته قابل تاملی است و نیاز به بررسی بیشتر دارد. باید سلامت عضلات پا بررسی شود و اینکه آیا اعصابی که عضلات پا را کنترل می کنند، به خوبی کار می کنند؟ در آخر اینکه آیا قسمت هایی از مغز که اعصاب پا را کنترل می کنند، سالم بوده و مطابق برنامه، رشد کرده اند؟ البته تست های رشدی دیگری در کلینیک باید از کودک گرفته شود. به هر حال این شیوه ارزیابی در همه جای دنیا معمول بوده، هر چند ممکن است با مشکلاتی نیز همراه باشد. اما مجدداً روی این نکته تاکید می کنم که جدای از وجود هر یک از این احتمالات، عاقلانه ترین کار این است که کودک شما توسط یک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان ویزیت شود.
سلام همکار گرامی. با تشکر از سوال خوب و اقدام قابل تقدیر شما. همانطور که می دانید کاردرمانی (ارگوتراپی یا آکوپِیشنال تراپی) و فیزیوتراپی هر دو از رشته های توانبخشی هستند که حیطه های مشترک کاری زیادی دارند اما از ابزارهای گوناگونی برای درمان استفاده کرده و اهداف درمانی متفاوتی را نیز دنبال می کنند. کاردرمانی رشته ایست که به درمان “آکوپیشن” می پردازد. آکوپیشن به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می شود که انسان از صبح تا شب یا به تعبیری در ۲۴ ساعت شبانه روز، مشغول انجام آنهاست. این فعالیت ها عبارتند از آموزش و تحصیل، بازی، کار، تفریح و فعالیت های اوقات فراغت و حتی خواب. بطور خلاصه هر کاری که کودک و بزرگسال از صبح تا شب به صورت هدفمند مشغول آن هستند، آکوپیشن (اشتغالات انسان) محسوب می شود. حال اگر هر عاملی انسان را از انجام هر یک از موارد فوق باز بدارد، کاردرمانی در کنار دیگر درمانهای پزشکی و توانبخشی وارد عرصه می شود. بطور مثال اگر کودکی نتواند در مدرسه به علت نقص توجه به آکوپیشن خود یعنی آموزش و تحصیل بپردازد، اگر خانم خانه دار نتواند به علت اختلال وسواس یا افسردگی از خود و فرزندان خویش مراقبت کند، اگر مردی دچار شکستگی استخوان های کف دست شود و از کار خویش باز بماند و یا اگر کودکی دچار آسیب مغزی شده و از انجام آکوپیشن خود یعنی بازی و کسب مراحل رشدی محروم شود، آن وقت کاردرمانگر برای رفع مشکلاتی که بر سر راه انجام این آکوپیشن ها (تحصیل در مدرسه، مراقبت از خود و فرزندان، امور کاری و حرفه ای، و بازی و کسب مهارت) وجود دارد، وارد عمل می شود. بازگشت مجدد فرد مراجع به اجتماع و افزایش استقلال او در زندگی و ارتقا مشارکت های اجتماعی فرد از اهداف اصلی کاردرمانی محسوب می شوند. ابزار کار یک کاردرمانگر “فعالیت هدفمند” است. فعالیت هدفمند به فعالیتهایی اطلاق می شود که کاردرمانگر پس از ارزیابی بیمار به قصد و منظور خاصی برای بیمار تجویز می کند، این فعالیت از فعالیتهای مورد علاقه بیمار بوده، لذا بیمار آن را با دل و جان انجام می دهد و به دنبال انجام آن کاردرمانگر به هدف درمانی که مدنظر قرار داده دست می یابد. در مثال بالا، برای بهبود توجه در کودک می توان به تجویز فعالیتهایی مثل خمیربازی، گل بازی، ساخت خانه با لگو پرداخت، برای خانم مبتلا به اختلال وسواس یا افسردگی از فعالیتهایی مانند خیاطی، سفالگری، نقاشی و کار با آبرنگ استفاده نمود، برای مرد مکانیکی که دچار شکستگی در ناحیه دست شده از خمیر بازی و باز و بسته کردن پیچ در اندازه های مختلف و برای کودک فلج مغزی از تکنیکهای خاص در قالب بازی برای کسب مهارتهای رشدی بهره گرفت. همکاران فیزیوتراپیست از ابزارها و تجهیزات خاص و نیز تکنیکهای اختصاصی برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل، بهبود قدرت عضلانی، افزایش هماهنگی و دقت عضلات و نیز کاهش درد مراجع بهره می گیرند. در حالیکه کاردرمانگران به علت اهمیتی که دست در انجام فعالیتهای روزمره زندگی دارد، روی مهارتهای حرکتی ظریف انگشتان دست (نقاشی کردن)، مهارتهای اداراکی-حرکتی (حل کردن پازل) و مهارتهای بینایی-ادراکی (بازی والیبال) بطور اختصاصی کار می کنند.
با اینکه هر دو علوم توانبخشی در جای خود به بهبود کیفیت زندگی مراجعین کمک می کنند، تفاوتهایی میان آنها وجود دارد. کاردرمانی با تمرکز بر روی کاهش درد، افزایش قدرت عضلانی، بهبود دامنه حرکتی مفاصل و بالا بردن تحمل مراجع، بیشتر به درمان مهارت های حرکتی ظریف (حرکات اندام فوقانی و انگشتان دست)، مهارت های بینایی-ادراکی، مهارت های شناختی و نقائص پردازش حسی می پردازد اما فیزیوتراپی با تمرکز بر روی موارد فوق، با بهبود عملکرد حرکات درشت بدن سر و کار دارد.
کاردرمانگران در محیط های گوناگونی می توانند مشغول به کار شوند، از جمله:
- بیمارستان
- مدارس
- مراکز جامع توانبخشی
- مراکز مشاوره و سلامت ذهنی
- کلینیک های خصوصی کاردرمانی
- کلینیک های کودکان
- مراکز نگهداری و مراقبت کودکان