مقدمه
همانگونه که مربیان ورزشی از طراحی تمرینات کمک می‌گیرند تا شاگردان خود را برای مسابقات ورزشی آماده کنند، ما نیز به عنوان درمانگر و یا والدین می توانیم از تمرینات خاص بهره گرفته و کودکان را برای فعالیت های روزمره زندگی آماده کنیم. داستان گویی اجتماعی نوع خاصی از تمرینات است که به خصوص برای کودکانی که اضطراب و استرس دارند و یا کودکان با شرایط ویژه مانند اُتیسم و اختلال پردازش حسی، می تواند بسیار مفید باشد. با داستان های اجتماعی در مورد موقعیت های جدید اضطراب کودکان را کاهش دهید.
داستان گویی اجتماعی چیست؟
داستان گویی اجتماعی یک روش بصری برای آماده سازی کودک برای شرایط و یا موقعیت های پیش رو است که ممکن است برای او اضطراب آور و آزار دهنده باشد. این کار با استفاده از تصاویر، لغات، فیلم و یا مدل سازی صورت می گیرد. هر یک از داستانهای اجتماعی متفاوت از دیگری است چرا که متناسب با موقعیتی طراحی می شود که کودک شما قرار است آن را تجربه کند. با انطباق داستان های اجتماعی با روش یادگیری کودک خود، این روش را تاثیرگذارتر کنید. به عنوان مثال ببینید کودک شما از طریق تصاویر بهتر یاد میگیرد یا فیلم، بعد از همان روش برای داستان گویی اجتماعی استفاده کنید.
چگونه داستان اجتماعی بسازیم؟
داستان های اجتماعی برای شرایط متفاوتی طراحی می شوند، بنابراین روش های گوناگونی درباره آنها وجود دارد.
1-کتاب (برای کودکانی که از طریق تصاویر بهتر یاد می گیرند)
تصاویری از مکان ها و موقعیت هایی کهقرار است به آنجا بروید، تهیه کرده و آنها را چاپ کنید.
مطمئن شوید که تمام تصاویرآن موقعیت یا حالت را یافته‌اید. هرچه مراحل جزئیات بیشتری داشته باشند، بهتر است.
تصاویر را روی کاغذ سفید بچسبانید و جملات کوتاهی به آنها اضافه کنید (اگر کودک می تواند بخواند).
کاغذ ها را بر طبق یک روال منطقی به هم بچسبانید و به صورت کتاب درآورید.
در کنار کودک خود بنشینید و در مورد تصاویر کتاب با هم گفتگو کنید
به منظور صرفه جویی در زمان، یک کتاب داستان اجتماعی یا مجموعه کارتهای تصویری را خریداری کرده و از آن استفاده کنید.
2-فیلم (مناسب برای کودکانی که از طریق فیلم بهتر یاد می گیرند)
تلفن های هوشمند و اینترنت به خصوص شبکه های نظیر آپارات خیلی کمک کننده هستند. شما می توانید فیلم هایی برای هر موقعیت پیدا کنید.
در بین فیلم ها جستجو کنید تا فیلمی را بیابید که مناسب موقعیتی باشد که کودک شما را دچار استرس می کند. حتما قبل از اینکه فیلم را برای کودک پخش کنید آن را ببینید تا مطمئن شوید که برای کودک شما مناسب است.
فیلمی را ببینید که اطلاعات جزئی تری در مورد موقعیت مورد نظر به کودک ارائه می دهد.
بهترین سناریو این است که خودتان از محل مورد نظر و یا اتفاق خاص فیلم برداری کنید و نکات مورد نظرتان را روی فیلم بازگو کنید.
3-چک لیست یا لیست کارها (مناسب کودکانی است که به تهیه لیست از مراحل انجام دادن یک فعالیت علاقمند بوده و مرتب کردن را دوست دارند).
داستان اجتماعی به شکل چک لیست مناسب کودکانی است که مجبور هستند فعالیتی را خارج از منزل شروع کرده و به اتمام برسانند. چک لیست تصویری لیستی است از مراحل انجام یک فعالیت به همراه تصویر مناسب برای هر یک از مراحل انجام دادن آن فعالیت. این چک لیست یک راهنمای تصویری است برای یادآوری مراحلی که کودک انجام داده و یا باید در گام های بعدی انجام بدهد.
مراحل انجام یک کار را یک به یک بنویسید و برای هر مرحله یک تصویر مرتبط پیدا کنید.
تصویر را رو به روی هر مرحله بچسبانید تا کودک بداند که منتظر چه چیزی خواهد بود.
کنار هر تصویر یک مربع کوچک قرار دهید تا هر وقت آن مرحله انجام شد کودک آن را تیک بزند.
4-مدل سازی/ نقش بازی کردن (مناسب موقعیت‌هایی که برای کودک شما منحصر به فرد است)
استفاده از مدلسازی و نقش بازی کردن در موقعیتی که برای کودک منحصر به فرد است و منابع آنلاین یا ویدیو در مورد موقعیت مورد نظر موجود نیست، بسیار مهم و حیاتی است. بطور مثال، قبل از رفتن به مطب دکتر، ملاقات با پزشک را به صورت نمایش با کودک خود اجرا کنید.
برای جلوگیری از گیج شدن کودک در نقش بازی کردن، کودک همواره باید نقش خود را اجرا کند و والدین یا درمانگر باید نقش افراد دیگر را بر عهده بگیرند.
از وسایل صحنه، لباس و یا دیگر ملزومات استفاده کنید تا نقش بازی کردن شما تا حد امکان واقعی به نظر برسد.
والدین باید همیشه به طور واضح موقعیتی که می‌خواهند نقش آن را بازی کنند، قبل از اجرا برای کودک توضیح بدهند. برای بهتر نتیجه گرفتن می‌توان از اجرا فیلم تهیه کرد و بعد از آن با کودک دوباره فیلم را دید و در مورد آن صحبت کرد.
چه زمانی از داستانگویی اجتماعی استفاده کنیم؟
داستان های اجتماعی می توانند برای هر نوع موقعیتی استفاده شوند. برخی از موقعیت ها و شرایطی که معمولا در کودکان ایجاد اضطراب می کنند عبارتند از:
رفتن به مدرسه
رفتن به مطب پزشک یا دندانپزشک
رفتن به مهمانی تولد
حضور در اماکن مذهبی مانند مسجد
رفتن به رستوران
رفتن به مراکز خرید
مباحثه کردن با دوستان درباره یک موضوع
استفاده مشترک از اسباب بازی
شب را در منزل کس دیگری خوابیدن
نکته آخر اینکه همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. قبل از هر موقعیتی برای آن وقت بگذارید و اضطراب و استرس ناشی از شرایط جدید را برای کودک کاهش دهید تا از فروپاشی رفتاری کودک جلوگیری کرده و در نهایت داستان کودک شما به خوبی پایان پذیرد.
