یکی از اختلالات شایع رشدی-عصبی در دوران کودکی است که گاهی اوقات تا دوران بزرگسالی ادامه می‌یابد. کودکان ADHD ممکن است در توجه و تمرکز، و یا کنترل رفتار های تکانه ای (بدون فکر کردن در مورد نتایج یک کار آن را انجام می‌دهند) مشکل داشته باشند، و یا خیلی پرتحرک باشند.
علائم و نشانه ها
گاهی اوقات کودکان نمی توانند روی یک موضوع تمرکز کنند و یا در بعضی موقعیت ها رفتار درستی ندارند. این مسئله کاملا طبیعی است. اما کودکان با اختلال ADHD نمی توانند از این رفتارها رهایی یابند و حتی ممکن است مشکلشان تشدید شود و سبب گردد درخانه، مدرسه یا در برخورد با دوستانشان دچار مشکلاتی شوند.
کودک دارای اختلال ADHD:
- زیاد خیال پردازی می کند.
- فراموش کار است و وسایلش را زیاد گم می کند.
- دائم وول می خورد.
- زیاد حرف می زند.
- اشتباهات نسنجیده انجام داده و کارهای خطرناک انجام می دهد.
- به سختی بر وسوسه هایش غلبه می کند.
- نمی تواند نوبت را رعایت کند.
- در همراه شدن با دیگران مشکل دارد.
انواع ADHD
بر اساس اینکه کدام دسته از علامت ها در یککودک قوی تر است، سه نوع ADHD وجود دارد:
- کودکانی که نقص توجه در آنها بیشتر ظاهر می شود. برای کودک سازماندهی و یا تکمیل یک کار، توجه به جزئیات، دنبال کردن دستورالعمل ها و مکالمات، مشکل می باشد. حواس او به راحتی پرت می شود و یا جزئیات امور روزمره را به سادگی فراموش می کند.
- کودکانی که بیش فعالی-تکانشی در آن ها بیشتر بروز پیدا می کند. این کودکان خیلی تکان می خورند و زیاد حرف می زنند. یکجا نشستن به مدت طولانی برای آن ها مشکل است (به عنوان مثال هنگام غذا خوردن و یا انجام تکالیف). کودکان کوچک تر ممکن است دائما در حال دویدن، پریدن و یا بالا رفتن از در و دیوار باشند. این کودکان احساس بی قراری و اضطراب داشته و با تکانشگری مشکل دارند. کودکان تکانشگر ممکن است سخنان دیگران را به دفعات قطع کنند، اشیا را از دست دیگران چنگ بزنند و یا در زمان نامناسب صحبت کنند. برای آنها منتظر بودن در صف و یا گوش دادن به دستورات مشکل است. کودک تکانشگر ممکن است بیشتر از دیگران دچار تصادف و جراحت شود.
- کودکانی که هم نقص توجه و هم بیش فعالی-تکانشی در آنها وجود دارد. این دسته از کودکان علائم هر دو گروه بالا را به طور مساوی دارند.
به دلیل اینکه علائم در طی زمان تغییر می کند، تظاهرات بیماری نیز ممکن است تغییر یابد.
علل ADHD
دانشمندان در حال بررسی عوامل و علل زمینه ساز هستند تا راه های بهتری برای مدیریت و کاهش احتمال ابتلای افراد به ADHDپیدا کنند. در مجموع، عوامل و علل زمینه ساز ADHD ناشناخته هستند. اما تحقیقات جاری نشان می‌دهد که ژنتیک، نقش مهمی در ابتلا کودک ایجاد می کند. علاوه بر ژنتیک عوامل و علل زمینه ساز زیر در ابتلا موثر هستند:
- آسیب مغزی
- در طول بارداری و یا در سنین پایین در معرض آلودگی‌های محیطی نظیر سرب قرار گرفتن
- مصرف دخانیات و الکل در طی بارداری
- زایمان زودرس
- وزن پایین هنگام تولد
عموم مردم به این باورند که ADHD به خاطر خوردن زیاد شیرینی جات، تماشای زیاد تلویزیون، نوع تربیت پدر و مادر یا عوامل محیطی و خانوادگی نظیر فقر و یا اختلافات خانوادگی ایجاد می‌شود. اما تحقیقات این نظریه را رد می‌کند. البته این موارد می‌توانند علائم ADHD را تشدید کنند اما شواهد قوی وجود ندارد تا ثابت کند که این موارد از دلایل عمده ایجاد ADHD می باشند.
تشخیص
تشخیص ADHD در یک کودک، فرآیندی است که چندین مرحله دارد. تست مشخصی برای تشخیص ADHD وجود ندارد و برخی بیماری های دیگر نظیر استرس، افسردگی، مشکلات خواب و بعضی از انواع اختلالات یادگیری، نیز علائم مشابه ADHD دارند. یکی از گام های تشخیص، انجام آزمایشات پزشکی نظیر بینایی سنجی و شنوایی سنجی می باشد تا بیماری های دیگر که علائمی شبیه ADHDدارند، رد شوند. تشخیص ADHD غالباً شامل چک لیستی برای ارزیابی علائم ADHD می باشد. همچنین شرح حال گرفتن از والدین، معلمان و خود کودک نیز بسیار کمک کننده است.
درمان
ADHD در بسیاری از موارد با کاردرمانی، رفتار درمانی و دارو، درمان می‌شود. در مورد کودکان در سنین قبل از مدرسه ( ۴ تا ۵ سالگی)، رفتار درمانی به ویژه آموزش والدین به عنوان اولین راه درمان (قبل از دارو درمانی) انجام می گردد. اما اینکه چه راهی بهتر است به کودک و خانواده اش بستگی دارد. یک برنامه خوب درمانی شامل کنترل دقیق، پیگیری و ایجاد تغییرات لازم در طول مسیر درمان، می باشد.
مدیریت علائم: سلامت ماندن
سلامت بودن برای همه کودکان اهمیت زیادی دارد و برای کودکان ADHD از اهمیت بیشتری برخوردار است. در کنار رفتار درمانی و دارودرمانی، داشتن سبک زندگی سالم می تواند کنترل علائم را برای کودک ساده تر کند. در پایان، خاطر نشان می سازد که ذکر برخی از رفتارهای سالم از سوی کاردرمانگر می تواند برای والدین و کودکان دارای ADHD کمک کننده باشد:
- ایجاد عادات غذایی سالم نظیر خوردن میزان کافی میوه و سبزیجات، غلات کامل و انتخاب منابع پروتئینی کم چرب
- انجام حرکات ورزشی روزانه
- محدود کردن میزان تماشای تلویزیون، کامپیوتر، تلفن همراه و دیگر وسایل الکترونیکی
- داشتن خواب کافی در شب
