کاردرمانی کودکان پیش دبستانی از چه جهت اهمیت دارد؟ پیش دبستانی مقطع پیش دبستانی مقطعی است که کودکان را برای ورود به مدرسه آماده خواهد کرد. اهمیت وجود این مقطع برای کودکان بسیار زیاد است. آمادگی پیش دبستانی (که می توان آن را از مهدهای کودک شروع کرد) به آمادگی کودک برای ورود به مقطع دبستان کمک می کند و باعث می شود کودک در این دوره احساس آرامش داشته باشد. ورود موفقیت آمیز کودکان به مقطع بالاتر، آمادگی هایی را می طلبد که لازم است در دوره پیش دبستانی به آن ها پرداخته شود. بنابراین در این مقاله قصد داریم به اهمیت پیش دبستانی برای کودکان و نقش کاردرمانی اصلاح مشکلات رفتاری آن ها بپردازیم.
این مهارت ها شامل توانایی‌های اجتماعی، زبانی، بازی، فیزیکی و مراقبت از خود است. زمانی که به خوبی تثبیت شود، یادگیری را از معلمان و همچنین همسن و سالان آسان می‌کند. با کمی برنامه ریزی فعال، والدین قطعا می توانند به پرورش آمادگی کودک در مقطع پیش دبستانی کمک کنند.
چرا آمادگی پیش دبستانی مهم است؟
توسعه مهارت‌های سازنده برای آمادگی پیش دبستانی به معلمان این مقطع اجازه می‌دهد تا مهارت‌های کودک را در زمینه‌های تعامل اجتماعی، بازی، زبان، رشد عاطفی، مهارت‌های فیزیکی، سواد اولیه و ریاضی و همچنین مهارت‌های حرکتی ظریف گسترش دهند. ایجاد این مهارت ها قبل از ورود به دبستان معمولاً به کودک امکان می دهد تا بطور موفقیت آمیز در مدرسه حضور یابد. کاردرمانی کوکان پیش دبستانی از این جهت مهم است.
از جمله مهارت هایی که کودک می تواند در این دوره بیاموزد شامل موارد زیر می باشد:
- ایجاد مهارت های اولیه در زمینه دوست یابی و توسعه مهارت های اجتماعی
- ایجاد مهارت های مراقبت از خود
- تنظیم عاطفی برای پاسخ مناسب به محرک های اجتماعی
- کنترل عاطفی در زمینه های کنترل خشم، ناامیدی و عصبانیت
- تقویت مهارت های فیزیکی
- تقویت مهارت های زبانی
عناصر سازنده لازم برای توسعه آمادگی پیش دبستانی چیست؟
اهمیت مقطع پیش دبستانی به ایجاد مهارت های اولیه در کودکان اشاره دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود:
خود تنظیمی کودکان : توانایی به دست آوردن، حفظ و تغییر احساسات، رفتار، توجه و سطح فعالیت مناسب برای یک تکلیف، کار یا یک موقعیت.
پردازش حسی: پردازش دقیق تحریکات حسی در محیط و همچنین در بدن خود فرد که بر توجه، رفتار و یادگیری تأثیر می گذارد.
زبان دریافتی (فهم زبان): درک زبان گفتاری (واژگان، دستورالعمل ها، سؤالات، مفاهیم) برای دستورالعمل های گروهی و همچنین تعامل با همسالان.
زبان بیانی (استفاده از زبان): تدوین جملاتی که دارای دستور زبان مناسب سن هستند (مثلاً استفاده درست از ضمایر) و ترتیب کلمات، استفاده از واژگان خاص و بیان یک داستان ساده.
تولید اصوات و نشانه ها: توانایی تلفظ واضح صداهای فردی در قالب کلمات و جملات.
کارکرد اجرایی: مهارت‌های استدلال و تفکر عالی (مثلاً تفکر کردن در مورد چگونگی ساختن یک ساختمان، جمع‌آوری مصالح و غلبه بر چالش‌ها در فرآیند انجام اینکار).
تنظیم عاطفی: توانایی درک هیجان، کنترل احساسات در ضمن انجام یک کار، درک احساسات و تنظیم هیجانات. این مورد همچنین به معنای پاسخ مناسب نسبت به سن کودک به احساس ناامیدی و مدیریت عصبانیت یا بهبودی سریع از یک احساس ناخوشایند نظیر ناراحتی است.
مهارت های اجتماعی: توانایی درگیر شدن در تعامل متقابل با دیگران (به صورت کلامی یا غیرکلامی)، سازش با دیگران و توانایی تشخیص و پیروی از هنجارهای اجتماعی.
برنامه ریزی و توالی: عملکرد چند مرحله ای متوالی یک کار و فعالیت برای دستیابی به یک نتیجه کاملا تعریف شده.
تشخیص مشکلات مقطع پیش دبستانی توسط والدین
از دیگر اهمیت های مقطع پیش دبستانی این است که می توانید متوجه نقاط ضعف فرزند خود شوید. اگر کودکی در آمادگی پیش دبستانی مشکلاتی داشته باشد ممکن است به صورت موارد زیر بروز پیدا کند:
- کودک شما نمی تواند توقعاتی که در مقطع پیش دبستانی از او انتظار می رود را برآورده کند.
- کودک شما به راحتی از پس فعالیت های روزمره خود بر نمی آید.
- کودک شما برای انجام وظایف خود مراقبتی (مانند لباس پوشیدن، بهداشت) به والدین و معلمان وابسته است.
- کودک شما از نظر اجتماعی نسبت به هم سن و سالان خود نابالغ است.
- کودک شما درک ضعیفی از سوالات ساده (چه کسی، چه چیزی، کجا) دارد.
- کودک شما جمله بندی مناسب ندارد.
- کودک شما به سوالات فقط با جملات کوتاه پاسخ می دهد.
- کودک شما درک مناسبی از کلمات ندارد.
- کودک شما پیامد رفتارهایش را درک نمی کند.
- کودک شما علاقه ای به دیدن کتاب و یا انجام فعالیت ها به صورت نشسته ندارد.
- کودک شما با همسالان خود به خوبی یا به راحتی تعامل ندارد.
- مهارت های بازی کودک شما ضعیف است.
- تمایلی به شرکت در فعالیت های جدید و یا توسعه مهارت های قبلی در فرزند شما وجود ندارد.
عدم اصلاح مشکلات مقطع پیش دبستانی منجر به بروز مشکلات اجتماعی می شود
وقتی کودکی در آمادگی پیش دبستانی مشکلاتی دارد، ممکن است در موارد زیر نیز مشکلاتی داشته باشد و بنابراین نیاز به کاردرمانی کودکان پیش دبستانی پیدا می کند.
- عدم وجود مهارت خود تنظیمی
- عدم درک و پیروی از دستورالعمل ها یا درک مفاهیم پیچیده تر
- عدم وجود عملکرد اجرایی مناسب
- عدم برقراری ارتباط مناسب با دیگران
- عدم توانایی درک هیجانات عاطفی در دیگران
- عدم برنامه ریزی و ترتیب دهی به کار های چند مرحله ای
- عدم توانایی در مهارت های مراقبت از خود
- عدم توانایی کافی در انجام مهارت‌های حرکتی درشت
- عدم توانایی کافی در انجام مهارت‌های حرکتی ظریف
✅ درمان اختلالات اضطرابی در کودکان کم توان
برای بهبود مهارت های آمادگی پیش دبستانی چه می توان کرد؟
پیش از انتقال به محیط پیش دبستانی موارد زیر را رعایت کنید:
انتظارات والدین: مهارت های کودک را در زمینه کارهای خود مراقبتی مانند لباس پوشیدن، توالت رفتن، غذا خوردن و آماده شدن برای بیرون رفتن از خانه افزایش دهید.
مهارت های اجتماعی: کودک را تشویق کنید تا با کودکان دیگر آشنا شده و با هم سن و سال خود رابطه برقرار کند.
کتاب: کودک را در معرض کتاب قرار دهید تا او را برای نشستن و گوش دادن به داستان به عنوان بخشی از کار گروهی در پیش دبستانی آماده کنید
آمادگی اولیه: آماده سازی کودک برای ورود به پیش دبستانی را در سنین پایینتر با صحبت در مورد انتظاراتی که از او دارید
همکاری: با مربیان کودک همکاری کنید تا علائم عدم رشد یا تاخیر رشد مهارت های مورد انتظار سن کودک را شناسایی کنید و بتوانید قبل از شروع پیش دبستانی یا در دوران مهدکودک، این نقاط ضعف را برطرف کنید
راهبردهای بصری: از تصاویر بصری مانند برنامه های تصویری مناسب کودک استفاده کنید تا به او کمک کند رفتار او هم در خانه و هم در مهد کودک کنترل شود.
گردش: کودک را برای گردش های گروهی در دوران پیش دبستانی یا حتی مهدکودک با رفتن به مکان هایی مانند کتابخانه، باغ وحش، مرکز خرید، یا اداره پست، آماده کنید و به او کمک کنید تا رفتار مناسب را در این محیط ها درک کند.
مهارت های حرکتی ظریف: این حوزه ای است که بخش بزرگی از فعالیت های انجام گرفته در پیش دبستانی را پوشش می دهد، بنابراین توسعه این مهارت ها کودک را قادر می سازد تا در فعالیت ها راحت تر و با میل و رغبت بیشتر شرکت کند.
توجه داشته باشید بسیاری از فعالیت های ساده وجود دارد که والدین و معلمان می توانند برای آماده سازی کودک برای پیش دبستانی انجام دهند.
درمان مشکلات کودک در مقطع پیش دبستانی
مداخله کاردرمانی پیش دبستانی برای کمک به کودکی که در بدو ورود به پیش دبستانی مشکل دارد، بسیار حائز اهمیت است:
- از فرزندتان حمایت کنید تا با پیروی از دستورالعمل ها و درک دستورات گفتاری احساس اطمینان کند.
- به فرزندتان کمک کنید که دوست پیدا کرده و در هنگام برقراری ارتباط احساس اعتماد کند
- از مهارت های اجتماعی کودک خود حمایت کنید تا کودک راحت با افراد جدید ملاقات کند و با دیگران بازی کند. به همین منظور لازم است والدین کودک خود را به بیرون ببرند.
- به فرزندتان کمک کنید تا کارهای ناآشنا را که ممکن است چالش برانگیز باشند، انجام دهند.
- اگر برای شما مشخص نیست که مشکل فرزند شما چیست، اما حس می کنید که آنها در یادگیری، برقراری ارتباط، رفتار مناسب سن خود، رشد مهارت‌های حرکتی درشت یا ظریف و یا تعامل اجتماعی با مشکل مواجه هستند، در اسرع وقت به یک مرکز کاردرمانی مراجعه کنید تا هرچه سریع تر مشکل مورد نظر تشخیص داده شود.
- راه های سرگرم کننده و خلاقانه ای را کشف کنید که به کودک کمک کند تا مهارت های مورد نیاز در وی تقویت شود. برای اینکار می توانید با یک کاردرمانگر مشورت کنید.
- اطمینان حاصل کنید که کودک از پیش نیاز لازم برای موفقیت در مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت برخوردار است. برای اینکار می توانید از یک کاردرمانگر کمک بخواهید تا مهارت‌های حرکتی کودک را بطور دقیق ارزیابی کند.
در صورت عدم درمان مناسب، مشکلات پیش دبستانی منجر به چه چیزی می شود؟
هنگامی که کودکان در آمادگی برای پیش دبستانی مشکل دارند، ممکن است در موارد زیر نیز مشکل داشته باشند:
- عدم شرکت در فعالیت های گروهی. زیرا توجه و گوش دادن آنها ضعیف است و همچنین ممکن است مشکلات زبانی داشته باشند.
- طرد شدن از سوی همسالان و انزوای اجتماعی.
- مشکلات پیروی از دستورالعمل های دیگران.
آمادگی پایین برای ورود به مدرسه و رشد کم مهارت های تحصیلی کودک ممکن است او را در وضعیت نامناسبی قرار ب۲دهد. چراکه نه تنها کودک با درک محدودیت های خود دچار استرس و اضطراب می شود، بلکه والدین نیز دچار استرس می شوند.
کاردرمانی کودکان پیش دبستانی
اهمیت مقطع پیش دبستانی در شناخت نقاط ضعف و نقاط قوت کودک است. اگر کودک شما در پیش دبستانی مشکل دارد، توصیه می شود با یک کاردرمانگر و یا یک آسیب شناس گفتار و زبان برای رسیدگی به حوزه های عملکردی مناسب مشورت کنید. یکی از اصلی ترین حوزه های کاری کاردرمانی، شناخت اختلالات تحصیلی و نقاط ضعف هاست. بنابراین یک مشاوره متاسب کاردرمانی می تواند وضعیت کودک شما را اصلاح کند.
