یکی از چالش های که کودکان مبتلا به اوتیسم به آن مبتلا هستند نحوه‌ی ارتباط برقرار کردن و تعامل با اطرافیان می‌باشد چرا که بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم ارتباط برقرار کردن با افراد جدید را دوست ندارند و قرار گرفتن در محیط‌های جدید و ناشناخته برای آنها ناخوشایند می‌باشد. اینجاست که گفتاردرمانی کودکان مبتلا به اوتیسم مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. گفتار درمانی یکی از درمان های مفید جهت برطرف کردن مشکلات زبانی و ارتباط برقرار کردن در این کودکان است چرا که کمک می کند تا ارتباطات کلامی، غیرکلامی و اجتماعی خود را بهبود ببخشند و تا حدی اختلالات گفتاری کودکان در این زمینه را برطرف نماید.
آیا همه کودکان مبتلا به اوتیسم در گفتار مشکل دارند؟
نوع مشکلاتی که هر کودک مبتلا به اوتیسم با آن مواجه است، کاملاً متفاوت می‌باشد. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم قادر به صحبت کردن نیستند در صورتی که برخی دیگر از آنها عاشق صحبت کردن هستند اما در شروع مکالمه، درک زبان بدن و حالات صورت در هنگام صحبت کردن با دیگران دچار مشکل می‌باشند.
برنامه‌های گفتاردرمانی که برای کودکان مبتلا به اوتیسم در نظر گرفته می‌شود ابتدا با ارزیابی‌های فردی توسط متخصص گفتاردرمانی آغاز می‌شود تا نقاط ضعف و قوت هر کودک شناسایی شود و سپس با توجه به این ارزیابی برنامه‌های درمانی اجرا خواهد شد.
اهداف گفتاردرمانی در کودکان مبتلا به اوتیسم
از مهم ترین اهداف انجام گفتار درمانی در کودکان مبتلا به اوتیسم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود زبان گفتاری
- یادگیری مهارت‌های غیرکلامی مانند حرکات صورت یا استفاده از دست‌ها
- یادگیری نحوه‌ی برقراری ارتباط با استفاده از تصاویر و یا دیگر روش‌ها
- تقویت عضلات دهان، فک و صورت
- ایجاد صداها و هجاها به صورت صحیح و واضح
- تطابق احساسات با حالات صورت
- درک زبان بدن
- پاسخگویی به سوالات
- تطبیق عکس‌ها با کلمات
- ایجاد لحن در صدا
شرایط گفتاردرمانی در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم
گفتار درمانی به روش های مختلف و با توجه به نیازهای فردی کودک در مکان‌ها و شرایط مختلف قابل اجرا می‌باشد به عنوان مثال:
- کلینیک‌های خصوصی که به طور اختصاصی برای کودکان مبتلا به اوتیسم فعالیت دارند.
- مراکز کاردرمانی فعال در این زمینه
- برنامه‌های فردی در مدرسه
- در خانه و با همکاری والدین
با توجه به نوع مشکلات ارتباطی ممکن است جلسات فردی، گروهی و یا ترکیبی از هر دو مورد نیاز باشد.
📖 بیشتر بخوانید: اختلالات گفتاری در کودکان
گفتار درمانی کودک در منزل
جدا از زمان‌هایی که برای درمان به مرکز گفتاردرمانی مراجعه می نمائید لازم است تا والدین تحت نظر متخصص گفتار درمانی جلساتی را نیز در خانه جهت افزایش مهارت‌های کلامی کودک خود داشته باشند. والدین می‌توانند تکنیک‌های درمانی را در هنگام انجام فعالیت‌های روزمره مانند بازی کردن، خواندن قصه‌های شبانه، زمان غذاخوردن و یا سایر اوقات داشته باشند.
تمریناتی که در منزل ارائه می‌شود، باید در دوره‌های زمانی کوتاه ۵ الی ۱۰ دقیقه‌ای باشد تا جلسات درمانی برای کودک کوتاه و جذاب باقی بماند.
انواع تمریناتی که در گفتاردرمانی کودکان اوتیسم موثر است
گفتاردرمانگر دراین زمینه به شما کمک بسیار زیادی می کند اما در تمام موارد زیر می تواند بسیار کمک کننده باشد:
✳️ تقلید صدای حیوانات
اکثر کودکان مبتلا به اوتیسم حیوانات را دوست دارند و نسبت به صدای حیوانات پاسخ می‌دهند، با توجه به این علاقه می‌توان آنها را تشویق به تقلید صدای حیوانات مختلف نمود، تقلید صدای حیوانات در جهت یادگیری آوایی کودکان نقش مهمی دارد.
✳️ آموزش کلمات ضروری
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب دایره ی واژگان اندکی دارند بنابراین در اولین مراحل درمان باید کلمات پرکاربرد مانند پدر، مادر، کمک و سایر واژگان ضروری به آنها آموزش داده شود. یادگیری هر کلمه‌ی جدید برای کودک مبتلا به اوتیسم می‌تواند یک چالش باشد بنابراین در مسیر یادگیری واژگان جدید باید صبر و حوصله به خرج داد.
والدین می‌توانند در هنگام غذا خوردن و یا بازی کردن با تکرار نام غذاها و یا وسیله‌های بازی، کودک را در جهت استفاده از کلمات جدید تشویق نمایند.
✳️ استفاده از جایزه در مقابل پیشرفت‌های مثبت
تشویق و جایزه بخش جدایی ناپذیر از تمرینات گفتاردرمانی کودکان اوتیسم می‌باشد. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم به ویژه کودکانی که اوتیسم خفیف تا متوسط دارند، به خوبی در مقابل تشویق ها و جایزه‌هایی که برای آنها در نظر گرفته شده پاسخ می‌دهند و سعی می‌نمایند در این مسیر با توجه به جوایزی که در انتظارشان است، پیشرفت نمایند. جایزه‌ها می‌تواند شامل یک تکه شکلات، بستنی، تماشای تلویزیون و یا انجام بازی‌های مورد علاقه‌شان باشد.
✳️ خواندن داستان‌های کوتاه
تاخیر در گفتار یکی از مشکلات شایع کودکان مبتلا به اوتیسم می‌باشد. در راستای بهبود مهارت‌های کلامی، داستان خواندن یکی از شیوه‌های مورد علاقه در کودکان می‌باشد، داستان‌های شعرگونه که دارای قافیه‌های موزون می‌باشند می‌تواند کودک را تشویق به ادای کلمات و یا جمله‌ها نماید.
در انتخاب کتاب داستان باید کتاب‌هایی انتخاب شود که شامل عکس و تصاویر رنگی و بزرگ باشد، در حین خواندن داستان می‌توانید به تصاویر اشاره نمائید و با ذکر نام مربوط به عکس، توصیف کوتاهی از آن داشته باشید.
انتخاب روش گفتاردرمانی
روش‌های متعددی جهت گفتاردرمانی کودکان اوتیسم وجود دارد که هم در بهترین مرکز کاردرمانی در اهواز و هم در خانه با نظارت یک گفتاردرمانگر قابل ارائه می‌باشد.
جهت بهره‌مندی از این درمان‌ها و پیشرفت کودک در برقراری ارتباطات کلامی و اجتماعی لازم است تا به یکی از مراکز معتبر کاردرمانی و گفتاردرمانی مراجعه نمائید و پس از ارزیابی کودک خود، مناسب‌ترین شیوه‌ی درمانی را شروع نمائید.
سوالات متداول
براساس تحقیقات انجام شده، کودکانی که از سنین پایین‌تر تمرینات گفتاردرمانی را دریافت می‌نمایند، نسبت به سایر کودکان مبتلا به این اختلال در بزرگسالی کمتر با مشکلات برقراری ارتباطات کلامی مواجه می‌شوند. بنابراین بهتر است که به محض تشخیص اختلال اوتیسم در فرزندتان به دنبال درمان های تخصصی و حرفه‌ای برای کودک خود باشید.
برای هر کودک اوتیسم، پیشرفت و بهبود در مهارت‌های گفتاری و زبانی ممکن است متفاوت باشد. برخی کودکان ممکن است پیشرفت قابل توجهی را در مدت کوتاهی تجربه کنند، در حالی که برای دیگران، پیشرفت درازمدت و مداومت در تمرینات گفتاری و زبانی نیاز دارد. مهمترین نکته این است که گفتار درمانی به کودکان اوتیسم کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی و گفتاری خود را بهبود بخشند و بتوانند بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند.
تمرینات گفتاری و زبانی، تمرین تلفظ، تمرین تفهیم زبانی و تمرینات ارتباطی از جمله فعالیت‌هایی هستند که در گفتار درمانی استفاده می‌شوند.
مدت زمان مورد نیاز برای گفتار درمانی ممکن است بر اساس نیازهای ویژه هر کودک متفاوت باشد. اما در بیشتر موارد، گفتار درمانی به صورت منظم و به طور مداوم برای مدت زمانی طولانی (مثلاً چند سال) ادامه می‌یابد.
در نهایت….
گفتار درمانی در کودکان اوتیسم در واقع روشی برای بهبود مهارت گفتاری و زبانی است تا از این طریق بتوانند با دیگران ارتباط بهتری داشته باشند. دقت داشته باشید که از مهم ترین فعالیت ها در گفتار درمانی برای این کودکان شامل تمرینات گفتاری و زبانی، تمرین تلفظ، تمرینات ارتباطی می شود ولی پیشرفت آن در هر کودک کاملا متفاوت است.
