اختلال بیش فعالی چیست و در چه افرای بیشتر نمود پیدا می‌کند؟ آیا می توان آن را درمان کرد و یا علائم مربوط به آن را کنترل نمود؟ این یکی از اختلالات شایع عصبی رشدی در دوران کودکی است که گاهی اوقات تا دوران بزرگسالی ادامه می‌یابد. کودکان ADHD ممکن است در توجه و تمرکز، و یا کنترل رفتار های تکانه ای (بدون فکر کردن در مورد نتایج یک کار آن را انجام می‌دهند) مشکل داشته باشند، و یا خیلی پرتحرک باشند. عواقب عدم درمان بیش فعالی گسترده است. بنابراین لازم است والدین به دنبال راهکار مناسب درمان باشند.
اختلال بیش فعالی یا همان ADHD چیست؟
همانطور که اشاره شد اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه و تمرکز یک اختلال رشدی است که می تواند زندگی فردی شخص را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل لازم است برای درمان آن راهکار های لازم در نظر گرفته شود. این اختلال با الگوی مداوم بی توجهی، بیش فعالی ویا تکانشگری همراه است. افراد دارای این اختلال در انجام برخی از فعالیت ها نظیر تمرکز بر روی یک کار واحد علی الخصوص به صورت طولانی مدت مشکل دارند.
اکثر افراد این اختلال را از علائم آن در کودکان علی الخصوص در دوران مدرسه می شناسند. اکثر کودکانی که این اختلال را تجربه می کنند، یک الگوی مداوم از موارد زیر در آن ها نمایان می شود:
- بی توجهی: مشکل در توجه کردن
- بیش فعالی: داشتن انرژی زیاد یا تحرک و صحبت زیاد
- تکانشگری: بدون فکر کار کردن یا داشتن مشکل در کنترل خود
برخی از افراد مبتلا به ADHD علائم بی توجهی را دارند. برخی دیگر علائم بیش فعالی و تکانشگری را دارند. برخی افراد هر دو نوع علائم را تجربه می کنند که بخش گسترده ای از زندگی فردی و اجتماعی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
انواع اختلال بیش فعالی
شاید برایتان جالب باشد با علائم انواع این اختلال نیز آشنا شوید. همه افراد دارای اختلال ADHD همه علائم را تجربه نمی کنند. علائم ممکن است در هر فرد با نوجه به نوع اختلال متفاوت باشد. این اختلال به سه دسته اصلی طبقه بندی می شود.
بیش‌فعال – تکانشی Impulsive/Hyperactive
در این نوع اختلال بیش فعالی بی قراری دیده می شود و فرد در آرام نشستن مشکل دارد. افراد دارای این اختلال بیش از حد فعال هستند و مدام در حال صحبت کردن و پاسخ به سوالات دیگران هستند. این اختلال اکثرا در کودکان و گاهی در مردان نیز دیده می شود.
بررسی اختلال بیش فعالی – تکانشی در کودکان
کودکانی که بیش فعالی-تکانشی در آن ها بیشتر بروز پیدا می کند، خیلی تکان می خورند و زیاد حرف می زنند. یکجا نشستن به مدت طولانی برای آن ها مشکل است (به عنوان مثال هنگام غذا خوردن و یا انجام تکالیف). کودکان کوچک تر ممکن است دائما در حال دویدن، پریدن و یا بالا رفتن از در و دیوار باشند. این کودکان احساس بی قراری و اضطراب داشته و با تکانشگری مشکل دارند. کودکان تکانشگر ممکن است سخنان دیگران را به دفعات قطع کنند، اشیا را از دست دیگران چنگ بزنند و یا در زمان نامناسب صحبت کنند. برای آنها منتظر بودن در صف و یا گوش دادن به دستورات مشکل است. کودک تکانشگر ممکن است بیشتر از دیگران دچار تصادف و جراحت شود.
اختلال بی توجهی
در این اختلال بر خلاف نوع قبل، افراد از تحرک بالایی برخوردار نیستند. اما در توجه و تمرکز مشکل دارند. این افراد زمانی که درجایی حضور دارند، بسیار حواس پرت هستند و در اکثر موارد تظاهر به گوش دادن می کنند. تمرکز بر روی موضوعات مختلف بیش از چند دقیقه در افراد مبتلا به اختلال بی توجهی بسیار دشوار به نظر می رسد. ذهن فراموش کار بارزترین ویژگی این افراد است . اما اگر می‌خواهید نشانه های بیش فعالی را به صورت فیزیکی در این افرد بررسی کنید، می توانید از عکس العمل های سریع و واکنش های ناگهانی در شرایط مختلف آن را دریابید.
بررسی اختلال بی توجهی در کودکان
کودکانی که نقص توجه در آنها بیشتر ظاهر می شود. برای کودک سازماندهی و یا تکمیل یک کار، توجه به جزئیات، دنبال کردن دستورالعمل ها و مکالمات، مشکل می باشد. حواس او به راحتی پرت می شود و یا جزئیات امور روزمره را به سادگی فراموش می کند.
اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه و تمرکز
در اکثر موارد دیده می شود علائم اختلال، ترکیبی از دو نوع بالاست که به آن اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه و تمرکز گفته می شود. همچنین اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه و تمرکز شایع ترین نوع آن در دوارن کودکی است. بنابراین در این مقاله به هرآنچه باید در ارتباط با این نوع بدانید و همچنین بررسی این اختلال در دوران کودکی و بزرگسالی خواهیم پرداخت.
بررسی اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه و تمرکز در کودکان
این دسته از کودکان علائم هر دو گروه بالا را به طور مساوی دارند. به دلیل اینکه علائم در طی زمان تغییر می کند، تظاهرات بیماری نیز ممکن است تغییر یابد.
✅ سن تشخیص بیش فعالی در کودکان
شایع ترین علائم و نشانه های ADHD
گاهی اوقات کودکان نمی توانند روی یک موضوع تمرکز کنند و یا در بعضی موقعیت ها رفتار درستی ندارند. این مسئله کاملا طبیعی است. اما کودکان با اختلال ADHD نمی توانند از این رفتارها رهایی یابند و حتی ممکن است مشکلشان تشدید شود و سبب گردد درخانه، مدرسه یا در برخورد با دوستانشان دچار مشکلاتی شوند.
علائم در کودک دارای اختلال ADHD
- زیاد خیال پردازی می کند.
- فراموش کار است و وسایلش را زیاد گم می کند.
- دائم وول می خورد.
- زیاد حرف می زند.
- اشتباهات نسنجیده انجام داده و کارهای خطرناک انجام می دهد.
- به سختی بر وسوسه هایش غلبه می کند.
- نمی تواند نوبت را رعایت کند.
- در همراه شدن با دیگران مشکل دارد.
اختلال بیش فعالی در بزرگسالان
اختلال بیش فعالی در بزرگسان چگونه نمود پیدا می کند؟ شاید این یکی از سوالات متداول شما باشد. در این خصوص لازم است بدانید. اگرچه ADHD به عنوان یک بیماری که کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد شناخته شده است، بسیاری از بزرگسالان نیز آن را تجربه می کنند.
چالش هایی که بزرگسالان دارای اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه و تمرکز آن را تجربه می کنند، معمولا شامل موارد زیر می شود:
- عدم توانایی در حفظ توجه برای کارهای طولانی، مانند تهیه گزارش، تکمیل فرم ها، یا بررسی مقالات طولانی در محل کار
- مشکلات متعدد در گم شدن وسایلی مانند کلید، کیف پول و تلفن
- عدم توانایی در پیروی کامل از دستورالعمل ها و انجام وظایف در محل کار
- عدم توانایی در سازماندهی کارها و فعالیت ها و مدیریت زمان
- درگیر شدن بیش از حد در کارهایی که نیاز به توجه مداوم دارند
- فراموشکار بودن در فعالیت‌های روزانه، مانند پرداخت صورت‌حساب، قرار ملاقات‌ها یا پاسخ دادن به تماس‌ها
- افراد دارای این اختلال سریع تر با وجود محرک های اطراف حواس پرت می شوند.
بزرگسالان دارای اختلال بیش فعالی در محل کار دچار مشکل می شوند. چرا که در خصوص مواردی مانند نشستن طولانی مدت و ثابت در محل کار و همچنین تعامل با دیگران مشکل دارند. آن ها احتمال دارد به سوالات شما پاسخ دهند قبل از آنکه حتی روند پرسیدن سوال از جانب شما تکمیل شود.
همچنین سایر اختلالات روانی ممکن است با ADHD رخ دهد، از جمله اختلالات اضطراب، خلق و خو و مصرف مواد مخدر که البته در همه افرد صدق نمی کند.
✅ تاثیرات ماساژدرمانی در کودکان بیش فعال
علت ابتلا به اختلال ADHD چیست؟
دانشمندان در حال بررسی عوامل و علل زمینه ساز هستند تا راه های بهتری برای مدیریت و کاهش احتمال ابتلای افراد به ADHDپیدا کنند. در مجموع، عوامل و علل زمینه ساز ADHD ناشناخته هستند. اما تحقیقات جاری نشان می‌دهد که ژنتیک، نقش مهمی در ابتلا کودک ایجاد می کند. علاوه بر ژنتیک عوامل و علل زمینه ساز زیر در ابتلا موثر هستند:
- آسیب مغزی
- در طول بارداری و یا در سنین پایین در معرض آلودگی‌های محیطی نظیر سرب قرار گرفتن
- مصرف دخانیات و الکل در طی بارداری
- زایمان زودرس
- وزن پایین هنگام تولد
عموم مردم به این باورند که ADHD به خاطر خوردن زیاد شیرینی جات، تماشای زیاد تلویزیون، نوع تربیت پدر و مادر یا عوامل محیطی و خانوادگی نظیر فقر و یا اختلافات خانوادگی ایجاد می‌شود. اما تحقیقات این نظریه را رد می‌کند. البته این موارد می‌توانند علائم ADHD را تشدید کنند اما شواهد قوی وجود ندارد تا ثابت کند که این موارد از دلایل عمده ایجاد ADHD می باشند.
راهکارهای تشخیص اختلال بیش فعالی درکودکان و بزرگسالان
تشخیص ADHD در یک کودک، فرآیندی است که چندین مرحله دارد. تست مشخصی برای تشخیص آنوجود ندارد و برخی بیماری های دیگر نظیر استرس، افسردگی، مشکلات خواب و بعضی از انواع اختلالات یادگیری، نیز علائم مشابه ADHD دارند. یکی از گام های تشخیص، انجام آزمایشات پزشکی نظیر بینایی سنجی و شنوایی سنجی می باشد تا بیماری های دیگر که علائمی شبیه ADHDدارند، رد شوند. تشخیص اختلال بیش فعالی غالباً شامل چک لیستی برای ارزیابی علائم می باشد. همچنین شرح حال گرفتن از والدین، معلمان و خود کودک نیز بسیار کمک کننده است. برای این کار لازم است پس از مشاهده علائم برای بررسی های بیشتر به یک کاردرمانگر مراجعه کنید.
راهکار های کنترل و درمان اختلال بیش فعالی
این اختلال در بسیاری از موارد با کاردرمانی، رفتار درمانی و داروهای درمان بیش فعالی، درمان می‌شود. در مورد کودکان در سنین قبل از مدرسه ( ۴ تا ۵ سالگی)، رفتار درمانی به ویژه آموزش والدین به عنوان اولین راه درمان (قبل از دارو درمانی) انجام می گردد. اما اینکه چه راهی بهتر است به کودک و خانواده اش بستگی دارد. یک برنامه خوب درمانی شامل کنترل دقیق، پیگیری و ایجاد تغییرات لازم در طول مسیر درمان، می باشد.
مدیریت علائم برای درمان اختلال بیش فعالی الزامی است
سلامت بودن برای همه کودکان اهمیت زیادی دارد و برای کودکان ADHD از اهمیت بیشتری برخوردار است. در کنار رفتار درمانی و دارودرمانی، داشتن سبک زندگی سالم می تواند کنترل علائم را برای کودک ساده تر کند. در پایان، خاطر نشان می سازد که ذکر برخی از رفتارهای سالم از سوی کاردرمانگر می تواند برای والدین و کودکان دارای ADHD کمک کننده باشد:
- ایجاد عادات غذایی سالم نظیر خوردن میزان کافی میوه و سبزیجات، غلات کامل و انتخاب منابع پروتئینی کم چرب
- انجام حرکات ورزشی روزانه
- محدود کردن میزان تماشای تلویزیون، کامپیوتر، تلفن همراه و دیگر وسایل الکترونیکی
- داشتن خواب کافی در شب
سخن آخر
برای کنترل و راهکاری های درمانی لازم برای اینکه تا حد امکان زندگی فردی و اجتماعی تحت تاثیر قرار نگیرد، لازم است هر چه سریع تر به کاردرمانگر مراجعه کنید. مراجعه به کاردرمانی به شما راهکارهایی در خصوص این اختلال نشان می دهد که در مدیریت بهتر شرایط کمک کننده است. همچنین نکات آموزشی برای والدین در این خصوص وجود دارد که دانستن آن از جانب پزشک به پیشرفت پروسه درمان کمک می کند. مرکز کاردرمانی دکتر بیاتی در اهواز افتخار دارد توانسته تا کنون به کودکان زیادی در کنترل علائم اختلال بیش فعالی کمک کند.
