انواع رفتارهای تکراری (کلیشه) در اوتیسم

انواع رفتارهای تکراری در اوتیسم شامل صداهای تکراری، تکان خوردن‌های مکرر، تکان دادن دست و …است. برخی از رفتارها مانند ضربه به خود و کوبیدن سر برای کودکان زیان‌آور هستند، بنابراین طی جلسات درمانی تلاش می‌شود که از انجام چنین حرکاتی جلوگیری گردد. بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده گاهی اوقات انجام انواع رفتارهای تکراری در اوتیسم موجب آرام شدن کودک شده و می‌تواند به بهبود او کمک کند، بنابراین در چنین  مواردی درمان‌های مهارکننده آسیب‌های بیشتری را در پی خواهند داشت.

علت رفتارهای تکراری در کودکان اوتیسم

تا به حال دلایل رفتارهای تکراری در کودکان مبتلا به اوتیسم کشف نشده، اما در این زمینه تئوری‌های گوناگونی مطرح شده است. کاردرمانگر با پیروی از هر یک از این تئوری‌ها می‌تواند درمان خاصی را برای بهبود این اختلالات انتخاب کند. محققان روی برخی از درمان‌ها بیشتر از سایر روش‌ها تحقیق کرده‌اند؛ اما مشاهده کردند تمامی آن‌ها در برخی از افراد موفقیت بیشتری داشته و در گروه دیگر از بیماران موفقیت کمتری داشته است. برخی از تئوری‌هایی که در این حوزه مطرح شده شامل موارد زیر می‌شود:

✳️ مشکل رفتاری: اگر بر این باور هستید که تکرار این رفتارها به دلیل مشکلات رفتاری است، می‌توانید از تکنیک‌های رفتاری استفاده نمایید.

✳️ تکنیک‌های آرام‌بخشی به خود: اگر علت انجام این رفتارهای تکراری را آرام‌بخش سازی خود می‌دانید، استفاده از تکنیک‌های کنترل احساس جهت بهبود این اختلال موثر خواهد بود.

✳️ بیان علایق واقعی: اگر درمانگر فکر کند که این رفتارها در فرد مبتلا به اوتیسم به علت بیان علایق واقعی است، از تکنیک‌های درمانی همچون فلورتایم و سان رایز برای درمان استفاده می‌کند.

✳️ اضطراب: اگر علت انجام این حرکات اضطراب باشد، دارودرمانی انتخابی موثر است.

انواع رفتارهای تکراری رایج در کودکان اوتیسم

انواع رفتارهای تکراری در اوتیسم شامل موارد زیر می‌شود:

رفتارهای تکراری حرکتی

رفتارهای تکراری حرکتی شامل استفاده غیرمعمول از اشیا یا تکان دادن دست‌ها می‌شود. این حرکات غیرقابل توضیح و انکار هستند. طبق تحقیقات انجام شده برای پیشگیری از رفتارهای تکراری حرکتی باید منبع اضطراب بیمار شناسایی شود و نسبت به درمان آن اقدامات لازم صورت بگیرد.

رفتارهای تکراری کلامی

یکی دیگر از انواع رفتارهای تکراری در کودکان مبتلا به اوتیسم، رفتارهای تکراری کلامی است. در این مورد بیمار یک واژه را به دفعات مکرر تکرار کند. در این نوع رفتار کودک گفتارهایی را که قبلاً شنیده است را پس از گذشت چند دقیقه، چند ساعت و یا حتی چند هفته مجدداً تکرار می‌کند.

رفتارهای تکراری با اشیا

رفتارهای تکراری با اشیا شامل تمرکز کردن روی یک قسمت خاص از یک شی همچون چرخاندن چرخ‌های ماشین اسباب بازی به صورت مداوم است. همچنین اگر کودک دائماً اشیا را در یک راستا قرار دهد یا آن‌ها روی زمین بغلتاند نیز می‌تواند نشانه‌ای از اوتیسم باشد.

تاثیر استرس بر تشدید رفتارهای تکراری در افراد اوتیسم

یکی از رایج‌ترین مشکلات افراد مبتلا به اوتیسم اضطراب است. استرس، مشکلات رفتاری افرادی که مبتلا به این اختلال هستند را افزایش می‌دهد. به طور کلی می‌توان گفت که اوتیسم و اضطراب با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند.

علائم اضطراب در این افراد می‌تواند معمولی و یا غیرمعمولی باشد. علائم اضطراب در افراد مبتلا به اوتیسم شامل علائم فیزیکی همچون مشکلات گوارشی، تنش عضلانی، ضربان قلب، عرق کردن و رفتارهای تکراری غیرعملکردی می‌باشد. برخی از علائم اوتیسم موجب تشدید سطح استرس شده و در نهایت منجر به ایجاد اضطراب خواهند شد. از آنجایی که اوتیسم سبب ایجاد اختلال در اجتماعی شدن و برقراری ارتباط کودک با سایر افراد می‌شود، قطعاً خطر بروز اضطراب در فرد افزایش می‌یابد که در چنین شرایطی مدیریت اضطراب اهمیت زیادی دارد.

بیشتر بخوانید: اوتیسم دیجیتالی یا digital autism

روش‌های مدیریت رفتارهای تکراری در افراد اوتیسم

برای مدیریت رفتارهای تکراری در افراد اوتیسم روش‌های گوناگونی وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود.

اصلاح محیط

تحمل بعضی از مکان‌ها برای افراد مبتلا به اوتیسم طاقت فرسا و سخت است. گاهی اوقات تغییر محیط سبب کاهش احساس ناراحتی و حالات غیرطبیعی در این افراد می‌شود.

افزایش ساختار

یک محیط کسالت‌آور می‌تواند دلیلی بر انجام حرکات و رفتارهای تکراری باشد که در این شرایط بهتر است محیطی ساختاریافته را فراهم نمایید. برای ایجاد یک محیط ساختاریافته تمامی عواملی که سبب ایجاد استرس و بی‌حوصلگی در افراد اوتیسم می‌شوند را حذف کنید.

مدیریت اضطراب

تهیه و تنظیم استراتژی‌هایی که سبب مدیریت اضطراب می‌شوند نیز به درمان و کنترل این اختلال کمک می‌کنند. تماس گرفتن با یک مشاور باتجربه و مجرب در این زمینه جهت مدیریت اضطراب تاثیر فوق‌العاده‌ای خواهد داشت.

مداخله زودهنگام

قطعاً به میزانی که حرکات تکراری در افراد اوتیسم طولانی‌تر شود، تغییر در آن‌ها نیز سخت‌تر خواهد شد. مداخله زودهنگام سبب می‌شود که در سنین پایین با این رفتارها مقابله کنید تا از بروز رفتارهای جدید در سن بزرگسالی جلوگیری نمایید.

تعیین مرزها

یکی دیگر از روش‌های مدیریت انواع رفتارهای تکراری در اوتیسم تعیین مرزها است. در واقع باید هدفی واقع‌بینانه را مشخص کرده و برای رسیدن به آن یک برنامه زمانی مشخص را در نظر بگیرید.

شناسایی محرک‌ها

معمولاً افرادی که به اختلال اوتیسم مبتلا هستند در برابر یک محرک خاص رفتارهای تکراری را انجام می‌دهند. والدین باید محرک‌ها را شناسایی کنند و در اسرع وقت اقدامات لازم جهت مقابله با آن‌ها را انجام دهند. برخی از این محرک‌ها شامل موارد زیر می‌شود.

• سر و صدای زیاد
• نورهای درخشان و شدید
• رایحه‌های بسیار قوی
• ایجاد تغییر در عادت‌های کودک
• احساسات شدید همچون غم، شادی، ترس و هیجان

گفتاردرمانی و کاردرمانی

گفتاردرمانگرها به افراد اوتیسمی کمک خواهند کرد تا نحوه استفاده از کلمات گوناگون را یاد بگیرند و دیگر رفتارهای تکراری را انجام ندهند. به عنوان مثال کودک در طی جلسات کاردرمانی و گفتاردرمانی به جای جیغ زدن و تکان دادن سر جمله “محیط پر سر و صدا است” را یاد می‌گیرد.‌

نقش خانواده با رفتارهای تکراری کودکان اوتیسم

والدین برای این که بتوانند رفتارهای تکراری کودکان اوتیسم خود را کنترل کنند، باید با آنان ارتباطی درست را برقرار نمایند تا کودکان از لحاظ روحی در شرایطی کاملاً مناسب قرار گیرند. این اختلال معمولاً پیش از سه سالگی در کودکان ایجاد می‌شود و می‌تواند تاثیرات زیادی در سطح کیفیت زندگی اعضای خانواده داشته باشد. والدین با رعایت راهکارهای زیر می‌توانند نقش مهمی را در این راستا ایفا نمایند.

• والدین باید به رژیم غذایی کودکان خود توجه کنند، زیرا کمبود برخی مواد معدنی و ویتامین‌ها سبب تشدید علائم اوتیسم می‌شود.
• مشاوره با کاردرمانگرمجرب و روانشناس از دیگر نکات مهمی است که باید مورد توجه والدین قرار بگیرد. والدین می‌توانند به کمک ابزارهای گوناگون همچون بازی‌های مناسب و موسیقی‌درمانی با کودکان اوتیسم خود ارتباط برقرار نمایند. تقویت رفتاری و تشویق کودک سبب رشد مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و زبانی او خواهد شد.
• بسیاری از والدین هنگام مواجه شدن با این اختلال در کودکان خود دچار عصبانیت، ناامیدی، ناراحتی و استرس می‌شوند. از همین رو مدیریت این مشکلات تاثیر شگرفی در کاهش اضطراب کودکان و بهبود عملکرد آنان خواهد داشت.
• لازم است که والدین ارتباطشان را با دوستان و خویشاوندان خود حفظ کنند تا انرژی و روحیه کودک بهبود یابد.
• والدین از طریق داستان‌گویی، نقاشی و تشویق کودکان گام مهمی را در جهت بهبود این اختلال برمی‌دارند.

سوالات متداول

در نهایت…

اوتیسم یک اختلال رفتاری است که علائم گوناگونی دارد. تا به امروز روش مشخصی برای درمان این اختلال کشف نشده است. پزشکان متخصص و روانشناسان از روش‌های مختلفی برای بهبود این اختلال استفاده می‌کنند. اگر شما نیز شاهد انواع رفتارهای تکراری در کودکان خود هستید، می‌بایست هر چه سریع‌تر به بهترین مرکز کاردرمانی مراجعه نمایید تا در صورت تشخیص این اختلال اقدامات لازم صورت بگیرد. البته انتخاب یک کاردرمانگر حاذق و باتجربه در این زمینه اهمیت زیادی دارد تا شاهد روند بهبودی این اختلال طی مدت زمانی کوتاه در فرزند خود باشید.