چگونه با کودک مبتلا به اوتیسم ارتباط موثر برقرار کنیم!

رفتار والدین با کودک اوتیسم نقش بسیار مهمی در پیشرفت ارتباطی و اجتماعی او دارد. یکی از ویژگی‌های اصلی اختلال طیف اوتیسم (ASD) مشکل در برقراری ارتباط است. کودکان مبتلا به اوتیسم به دلیل ناتوانی در صحبت کردن، درک نادرست زبان و یا مشکلات در استفاده از جنبه‌های اجتماعی زبان در تعامل با دیگران دچار مشکل هستند. به همین خاطر والدین می‌توانند از راهکارهای مختلفی برای بهبود ارتباط با فرزندان خود استفاده کنند از همین رو برای دستیابی به بهترین نتایج مشاوره با کاردرمانگر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

ویژگی‌های ارتباطی کودکان طیف اتیسم

ویژگی‌های ارتباطی و ​​رفتار والدین با کودک اوتیسم تاثیر زیادی بر رشد و روابط اجتماعی آن‌ها دارد. در اینجا ویژگی‌ها و مشکلات اصلی که این کودکان در ارتباط و رفتار دارند را بیان کردیم:

مشکلات شنیداری یا دیداری

حواس شنوایی و بینایی زیربنای رشد مهارت‌های ارتباطی هستند. کودکانی که مشکل شنوایی یا بینایی مواجه هستند پاسخ‌هایی در مواجهه با صداها یا موقعیت‌های دیداری ندارند. کودکانی که قادر به شنیدن و دیدن هستند در پردازش حسی دچار مشکل خواهند بود، به این معنی که نمی‌توانند داده‌های شنیداری یا بصری را به‌درستی درک کنند.

آسیب درکی

برخی از کودکان مشکلات قابل‌توجهی در درک و تفسیر اطلاعات ارتباطی و اجتماعی دارند حتی اگر این کودکان بتوانند بشنوند یا ببینند، قادر به برداشت معنای دقیق از آنچه می‌شنوند یا می‌بینند ندارند. این مشکل به‌دلیل نقص در توانایی توجه، نحوه پردازش اطلاعات، یا دیگر اختلالات مرتبط با عملکرد مغزی است.

مشکلات در تعامل اجتماعی

مهارت‌های اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم به‌طور قابل‌توجهی متفاوت از دیگر کودکان است. این مشکلات می‌تواند شامل عدم توانایی در شروع یا پاسخ به تعاملات اجتماعی، عدم رعایت نوبت در مکالمات و تفسیر نادرست موقعیت‌های اجتماعی باشد. همچنین، این کودکان ممکن است نتوانند به‌درستی مقاصد اجتماعی دیگران را درک کنند یا در تعاملات اجتماعی شرکت کنند.

آسیب بیانی

ارتباط عادی به‌طور کلی شامل شیوه‌های کلامی و غیرکلامی است. کودکان مبتلا به اوتیسم در استفاده از زبان و گفتار با مشکلاتی چون تولید گفتار، ساختار زبان، یا محتوای زبانی روبرو هستند به همین خاطر این مشکلات می‌تواند شامل عدم توانایی در استفاده از کلمات مناسب برای بیان نیازها یا مفاهیم باشد.

اختلال یا تاخیر زبانی

بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم در یادگیری زبان با مشکلاتی روبرو هستند و نمی‌توانند کلمات را برای بیان نیاز‌های خود به خوبی ادا کنند. حتی اگر کودک کلمات را یاد گرفته باشد، ممکن است در انتخاب کلمات مناسب برای بیان خواسته‌های خود دچار مشکل باشد.

بیشتر بخوانید: اختلال یادگیری به زبان ساده

مشکلات زبانی معمول

مشکلاتی مانند عدم آگاهی از نحوه کاربرد کلمات، عدم توانایی در یافتن کلمات خاص، یا استفاده از کلمات زیاد بدون داشتن محتوای کافی از جمله مشکلات زبانی رایج در کودکان مبتلا به اوتیسم است.

لحن صدا و نحوه صحبت کردن والدین با کودک اوتیسمی

لحن صدا و نحوه صحبت کردن با کودک اوتیسمی باید ساده، آرام و قابل پیش‌بینی باشد. در واقع ارتباط مؤثر با این کودکان نیازمند توجه به تن صدا، بیان واضح و حرکات غیرکلامی است که در ادامه بیشتر در مورد آن صحبت خواهیم کرد:

• جملات باید دقیق و واضح باشند تا کودک متوجه خواسته شما شود. به جای عباراتی مبهم مثل “اتاقت رو تمیز کن”، دقیقا بگویید چه کاری باید انجام دهد. یک راه کار بسیار مهم برای این مسئله، خرد کردن تکالیف است، به عنوان مثال کتاب‌ها را توی قفسه قرار بده، حالا این ماشین‌ها را توی کمد بذار.
• کودکان اوتیسمی در شرایط اضطراب، جملات طولانی را سخت متوجه می‌شوند به همین خاطر از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید و پس از هر جمله هم کمی صبر کنید.
• حفظ آرامش و رفتار والدین با کودک اوتیسم در هنگام صحبت با کودک بسیار ضروری است. در واقع اضطراب والدین باعث افزایش استرس کودک می‌شود به همین خاطر آرام و واضح صحبت کنید.
• ثبات در دستورات و قوانین برای کودکان اوتیسمی مهم است، تغییرات مداوم در دستورات می‌تواند باعث سردرگمی و اضطراب کودک شود.

نکاتی برای مراقبت از خود والدین در این مسیر

حمایت از والدین کودکان مبتلا به اوتیسم امری حیاتی است و آن‌ها باید به آرامش روانی خود توجه کنند. در این مسیر، والدین باید زمان‌هایی برای استراحت و تفریح اختصاص دهند تا از فشارهای روزمره رها شوند. برنامه‌ریزی برای قرارهای اجتماعی ساده مانند یک قهوه با دوستان یا یک گشت‌وگذار کوتاه می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا استراحت کنند و از فشارهای روحی کاسته شود.

همچنین، والدین باید به خود اجازه دهند که از حمایت‌های مشاوره‌ای بهره‌مند شوند. مشاوره می‌تواند به رفتار والدین با کودک اوتیسم کمک کند تا با شرایط دشوار کنار بیایند و استراتژی‌های جدیدی برای مدیریت روزمره پیدا کنند. با توجه به تمامی موارد گفته شده مراقبت از خود به معنای ایجاد تعادل میان مسئولیت‌های روزمره و نیازهای شخصی است که به حفظ سلامت روانی والدین کمک می‌کند.

کارهای که نباید با کودکان اوتیسم انجام داد؟

کودکان اوتیسم به محیط، تغییرات و ارتباطات حساس هستند و برخی رفتارهای نادرست می‌تواند اضطراب یا واکنش‌های منفی در آن‌ها ایجاد کند به همین خاطر پرهیز از برخی اقدامات به تقویت رابطه کمک می‌کند.

• والدین باید به کودک خود کمک کنند تا هیچ مفهوم منفی درباره تشخیص خود نداشته باشند چرا که تاثیرات منفی از دیگران یا اعضای خانواده منتقل شود.
• برای جلوگیری از سردرگمی و فشار اضافی، باید دستورات واضح، ساده و گام به گام به فرزند اوتیسمی خود بدهید تا بتوانند وظایف‌شان را به راحتی انجام دهند.
• تغییرات ناگهانی در روال روزمره کودک اوتیسم می‌تواند باعث اضطراب، اضافه بار حسی و مشکلات خواب در کودکان اوتیسم شود به همین خاطر حفظ یک روال ثابت بسیار مهم است.
• مقایسه کودکان اوتیستیک با دیگران می‌تواند احساس ناامنی و رنجش ایجاد کند. به جای آن، باید هر دستاورد کودک را جشن بگیریم و از رقابت‌های غیرضروری پرهیز کنیم.
• کودکان اوتیستیک با زبان مجازی و استعاره‌ها مشکل داشته باشند. استفاده از زبان ساده و تحت‌اللفظی برای فهم بهتر پیام ضروری است.
• به جای فریاد زدن، رفتار والدین با کودک اوتیسم باید با صبر و آرامش باشد تا اضطراب کودک کاهش یابد و ارتباط بهتری برقرار شود.
• این کودکان به روش‌های خودآرامبخشی مانند ضربه زدن به سر یا تکان دادن دست نیاز دارند به همین خاطر مهم است که این رفتارها را تنها در صورتی که خطرناک نیست مدیریت کنیم.
• برخی از کودکان اوتیسمی نمی‌توانند تماس چشمی را تحمل کنند باید به سطح راحتی کودک احترام گذاشته و از روش‌های دیگر برای ارتباط استفاده کرد.
• باید همیشه تحت مراقبت باشند تا از وقوع خطرات جلوگیری شود به همین خاطر ایجاد محیطی امن و قابل کنترل از اهمیت بالایی برخوردار است.
• کودکان اوتیستیک حساسیت‌هایی نسبت به غذا دارند به همین خاطر به ترجیحات غذایی آن‌ها احترام بگذارید و از جایگزین‌های سالم برای تشویق به خوردن استفاده کنید.
• والدین باید همیشه بهترین مدافع فرزند خود باشند، با صبر و حوصله می‌توانند از فرزند خود حمایت کنند و به او در مواجهه با چالش‌ها کمک کنند.

سوالات متداول

در نهایت…

رفتار والدین با کودک اوتیسم باید با صبر و درک کامل از نیازهای خاص کودک همراه باشد، استفاده از تمجیدهای مثبت و تشویق رفتارهای مطلوب می‌تواند انگیزه کودک را برای یادگیری بیشتر کند؛ همچنین ایجاد روال‌های منظم و اجتناب از محیط‌های پر از محرک‌های زیاد به کودک کمک می‌کند تا راحت‌تر با دنیای اطرافش ارتباط برقرار کند.