کودکان کم توان دارای نیازهای خاصی هستند، بیشتر این کودکان در مهارت‌های ارتباطی مانند صحبت کردن و برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکلاتی هستند بنابراین جهت صحبت کردن با کودک کم توان و ارتباط گرفتن با آن ها باید به طور ویژه به نیازهای فردی هر کودک توجه شود.
برای هر کودک کم توان با توجه به محدودیت‌های جسمی و عقلی که با آن مواجه است باید برنامه‌های آموزشی خاصی جهت افزایش مهارت‌های کلامی و ارتباطی در نظر گرفته شود. به طور کلی برای کودکان کم توان یادگیری هر مهارت جدیدی ممکن است به عنوان یک چالش مطرح شود. بنابراین آموزش به این کودکان نیازمند صرف زمان و هزینه‌ی بیشتر نسبت به کودکان عادی می‌باشد.
راهکار های برقراری ارتباط کلامی با کودکان کم توان
در ادامه به بیان راهکارهایی برای برقراری ارتباط و صحبت کردن با کودک کم توان می‌پردازیم.
ارتباط‌های غیرکلامی
برای اینکه با کودکان کم توان از طریق غیرکلامی ارتباط بگیرید، لازم است زبان بدن خوبی داشته باشید. بنابراین ارتباط کلامی و غیر کلامی در این مرحله اثر بخش است. ارتباط‌های غیرکلامی شامل مواردی مانند استفاده از زبان بدن برای برقراری ارتباط با کودک کم توان می‌باشد، تعدادی از روش‌های برقراری ارتباط‌های غیرکلامی عبارتند از:
- اشاره توسط انگشتان
- تکان دادن سر
- ارتباط چشمی
- لبخند زدن
والدین، اعضای خانواده و درمانگران کودکان کم توان جهت صحبت کردن و برقراری ارتباط با این کودکان لازم است که در ابتدا از مهارت‌های غیرکلامی مانند مواردی که اشاره شد استفاده نمایند. اغلب کودکان به ژست‌های بدنی و حرکات اغراق شده‌ی بدن پاسخ مناسب می‌دهند اما برای کودکان کم توان استفاده از مهارت‌های غیرکلامی جزء ضروری در مراحل اولیه صحبت کردن و برقراری ارتباط می‌باشد.
خواندن و صحبت کردن زیاد
یکی از راه‌های کسب مهارت در هر زمینه‌ای تمرین کردن می‌باشد. کودکان کم توان نیز از این قانون استثنا نیستند و با افزایش تمرینات می‌توان به نتایج معقولی دست یافت. اولین قدم در راه صحبت کردن کودک کم توان آموزش نحوه‌ی گوش دادن می‌باشد. بنابراین درمانگر و یا والدین باید گوش دادن به کلمات و واژه‌ها را به این کودکان آموزش دهند.
به عنوان مثال برای برقراری ارتباط کلامی موثر با کودک زمانی که به خرید می‌روید در هر مرحله از خرید برای کودک خود توضیح دهید که مشغول انجام چه فعالیتی هستید، هنگام برداشتن سیب و گذاشتن آن در کیسه نایلونی تعداد سیب‌ها را با صدای بلند بشمارید، موارد نوشته شده در لیست خرید را بارها با صدای بلند بخوانید و در نهایت به کودک خود اجازه دهید که بخشی از مسئولیت خرید را به همراه شما بر عهده بگیرد، مثلا تحویل اجناس به قسمت صندوق. در مسیر بازگشت به خانه تمام مواد خریداری شده را تکرار نمائید و زمانی که به خانه رسیدید دوباره تمام اقلام خریداری شده را با نام بلند تکرار کنید، تمام این تمرینات و تکرارهای به ظاهر ساده می‌تواند در نهایت منجر به افزایش مهارت کلامی در کودک کم توان شود.
✅ آیا رایج ترین اختلال رفتاری کودکان را می شناسید؟
تمرینات کلامی به صورت مستمر و روزانه
با توجه به اینکه آموزش کودک کم توان نسبت به کودکان عادی دشوارتر می‌باشد بنابراین در این مسیر باید به صورت مستمر تمرینات را به صورت روزانه تکرار نمائید، می‌توانید یک روتین روزمره برای تمام کارهای تکراری داشته باشید و در حین انجام هر مرحله با صدای بلند کارهایی که انجام می‌دهید را تکرار نمائید. در این صورت به مرور زمان صحبت کردن با کودک برایتان آسان تر می شود.
گسترش دامنه‌ی لغات با کمی تغییر
آموزش در ابتدا با کلمات و جملات ساده شروع می‌شود اما به تدریج و با توجه به روند پیشرفت کودک کم توان می‌توانید کمی دامنه‌ی آموزش و دایره‌ی لغات را گسترش دهید، به عنوام مثال به جای اینکه به او بگوئید “داخل شو” می‌توانید بگوئید “از در بیا داخل”، همین تغییرات کوچک می‌تواند در بلند مدت دامنه‌ی لغات کودک را افزایش داده و به او در برقراری ارتباط‌های کلامی کمک نماید.
استفاده از تصاویر
استفاده ار فلش کارت‌ها یکی از راهکارهای مفید برای به چالش کشیدن حافظه کودک می‌باشد. تکرار تصاویر به همراه شنیدن نام آنها می‌تواند به کودک کم توان کمک نماید تا در دنیای واقعی بتواند خواسته‌های خود را با بیان کلمات مناسب بیان نماید.
در ابتدا می‌توانید با تصاویر ساده شروع کنید اما به تدریج از تصاویری با پس زمینه‌های مختلف استفاده نمائید و برای کودک داستان‌هایی از وقایعی که در صحنه در حال وقوع است تعریف نمائید.
ارتباط مستمر با درمانگرانی که تحصیلات دانشگاهی دارند
همان طور که پیشتر اشاره شد هر کودک کم توان نیازهای مخصوصی دارد که ممکن است با کودکان دیگری که در شرایط مشابه قرار دارند کمی متفاوت باشد. بنابراین لازم است همواره در مسیر صحبت کردن و آموزش کودک کم توان از حضور درمانگرانی که به صورت ویژه در ارتباط با آموزش‌های گفتاری با این کودکان آموزش دانشگاهی دیده‌اند یا همان گفتاردرمانگران در ارتباط باشید و با توجه به برنامه‌هایی که گفتاردرمانگر در طی جلسات تمرین ارائه می‌نماید تا اختلالات گفتاری کودک را کنترل کند. شما نیز برنامه‌هایی متناسب را در منزل داشته باشید تا با تکرار و تمرین مستمر به تدریج بتوانید به نتایج مطلوب دست پیدا نمائید.
