کودکانی که دچار اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند معمولاً پیش از سنین دبستان مورد شناسایی قرار می‌گیرند. اما در برخی از این کودکان نیز والدین تا زمان ورود به مدرسه از این اختلال آگاهی ندارند و یا آن را انکار می کنند و تنها پس از حضور کودک در جمع سایر همسالان و از طریق مربی و معلم مورد شناسایی قرار می‌گیرند. لازم است علائم نقص توجه در دانش آموزان جدی گرفته شود.
برخی از علائمی که به معلم و سایر بزرگسالان کمک می‌نماید تا اختلال بیش فعالی با نقص توجه در دانش آموزان را مورد شناسایی قرار دهند عبارت اند از:
- عدم آرامش برای نشستن به مدت طولانی
- صحبت کردن بدون اجازه در کلاس
- تمام نکردن تکلیف‌هایی که معلم ارائه می‌دهد.
- گوش نکردن به صحبت‌های معلم
تفکیک علائم نقص توجه در دانش آموزان و سایر اختلالات دیگر
علائمی که ذکر شد علاوه بر اینکه می‌تواند نشانه‌های کودکی با اختلال نقص توجه باشد می‌تواند نشانه‌ی اضطراب و یا استرس کودکان در بدو ورود به مدرسه نیز باشد به همین علت معلم و مربی باید نسبت به سایر علائم اختصاصی این کودکان آشنایی کامل داشته باشد تا بتواند آنها را شناسایی کرده و برای درمان به موقع به کاردرمانی ارجاع دهد. در ادامه به برخی از علائم اختصاصی این کودکان می‌پردازیم.
سه رفتار اصلی که در این کودکان باید مورد توجه قرار بگیرد عبارت اند از:
- بی‌توجهی
- بیش فعالی
- رفتارهای ناگهانی و بدون فکر (تکانشی)
تمام کودکان در هنگام انتظار و نشستن برای مدت طولانی روی یک صندلی ممکن است دچار رفتارهای غیر قابل پیش بینی شوند اما رفتار کودکانی که دچار نقص توجه هستند بسیار شدیدتر از سایر هم سالان خود می‌باشد. سن تشخیص اختلال بیش فعالی در کودکان نیز از مواردی است که لازم سات همواره مورد توجه قرار بگیرد.
اصلی ترین علائم نقص توجه در دانش آموزان چگونه است؟
علائمی که به صورت دقیق‌تر می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از اختلال نقص توجه در دانش آموزان مورد بررسی قرار بگیرد عبارتند از:
- اشتباهات بسیار در انجام تکالیف مدرسه
- عدم توجه به جزئیات تکالیف مدرسه
- مشکل در اجرای تمام دستورالعمل‌های ارائه شده از سوی معلم و مربی
- عدم گوش دادن به صحبت‌های معلم زمانی که مخاطب قرار می‌گیرند.
- توانایی نظم بخشیدن به وسایل مدرسه مانند دفتر، کتاب، لوازم التحریر و سایر موارد را ندارند.
- در به پایان رساندن تکالیف مدرسه و یا وظایفی که از او انتظار می‌رود دچار مشکل هستند.
- انجام وظایف و یا فعالیت‌هایی که نیاز به تلاش ذهنی مستمر دارد مانند انجام دادن تکالیف مدرسه که برای این گروه از دانش آموزان بسیار سخت می‌باشد. در انجام تکالیف بسیار مقاومت کرده و یا آنها را انجام نمی‌دهند.
- تکالیف مدرسه، روپوش مدرسه، کوله پشتی، جامدادی، تجهیزات ورزشی و یا سایر وسایلی که مربوط به مدرسه می‌باشد را به صورت مکرر گم می‌کنند یه در مدرسه مکررا جا می گذارند.
- در کلاس درس حضور ذهنی ندارد و دچار بی قراری می‌باشد.
- نشستن روی صندلی برای مدت طولانی برای آنها دشوار می‌باشد.
- برخلاف سایر دانش آموزان در اکثر مواقع در حال دویدن هستند و یا از قسمت‌های خطرناک بالا می‌روند.
- انجام بازی‌های آرام و بی سر و صدا برای آنها مشکل است و تمایل دارند در هنگام بازی داد و فریاد زیادی به راه بیندازند.
- بسیار بی‌حوصله بوده و برای رسیدن نوبت خود نمی‌تواند به قدر کافی منتظر بماند و به همین علت ممکن است برای استفاده از وسایل بازی و یا سایر فعالیت‌ها نوبت را به هم بریزد و خارج از نوبت عمل نماید.
- بیش از حد صحبت می‌نماید.
- قبل از اینکه یک سوال تمام شود به سرعت پاسخ های ناواضح می‌دهد.
- در بازی، تکالیف و سایر فعالیت‌های همکلاسی‌های خود اختلال ایجاد می‌نماید.
موارد ذکر شده باید هم در مدرسه و هم در خانه به مدت حداقل ۶ ماه مشاهده شود تا بتوان رفتارهای کودک را به اختلال نقص توجه مرتبط دانست.
علائم نقص توجه در دانش آموزان چگونه تشخیص داده می شود؟
معلمان و مربیان به این مورد نیز باید توجه داشته باشند که اختلال رفتاری کودکان در بین هم سالان خود باید مورد توجه باشد. در برخی موارد اختلاف سن‌هایی که در مهدکودک و در بین کودکان یک کلاس وجود دارد می‌تواند موجب شود که رفتار برخی کودکان خردسال به اختلال نقص توجه ربط داده شود. این اختلاف سنی در بین کودکان یک مقطع تحصیلی نیز گاهی وجود دارد، برخی کودکان در کلاس ممکن است چندین ماه از دیگر کودکان کوچکتر باشند و همین تفاوت چند ماهه موجب بروز رفتارهایی متفاوت با سایر همکلاسی‌ها شود.
لازم است این نکته را به یاد داشته باشید که هر کودک پر انرژی مبتلا به اختلال نقص توجه نمی‌باشد و تشخیص این اختلال نه تنها بر مبنای علائمی که ذکر شد بلکه با معاینه و تشخیص دقیق یک روانپزشک کودک باید انجام شود. مواردی که در این مقاله ذکر شد تنها نمونه ای از علائمی است که کودکان مبتلا به نقص توجه ممکن است از خود بروز دهند. برخی از کودکان تعدادی از این علائم را دارند و برخی دیگر ممکن است علائم دیگری را بروز دهند که در این مقاله اشاره‌ای به آن نشده است. بنابراین یک مربی و معلم به هیچ وجه نمی‌تواند این اختلال را تشخیص دهد بلکه با مشاهده‌ی علائم تنها می‌تواند کودک را جهت معاینه و بررسی بیشتر به کاردرمانگر ارجاع دهد. شناسایی علائم کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و ارجاع به موقع آنها می‌تواند ساختار حمایتی از این کودکان فراهم آورده تا در مدرسه از عملکرد خوبی برخوردار شوند و در آینده نیز به موفقیت‌های مطلوب دست پیدا کنند.
