علت گاز گرفتن کودک یکی از موضوعاتی است که بسیاری از والدین با آن روبه‌رو می‌شوند و گاهی نمی‌دانند باید چگونه واکنش نشان دهند. این رفتار می‌تواند دلایل متنوعی مانند کنجکاوی، نیاز به جلب توجه، بروز خشم یا حتی درد ناشی از دندان درآوردن داشته باشد. در واقع، گاز گرفتن نه تنها یک واکنش جسمی بلکه نوعی ابزار برای بیان احساسات کودک است. به همین خاطر اگر به درستی مدیریت نشود به عادت تبدیل می‌شود. در این مقاله به بررسی دقیق دلایل و راهکارهای برخورد با این رفتار می‌پردازیم.
شایع‌ترین دلایل گاز گرفتن کودکان
شایع‌ترین دلایل گاز گرفتن کودکان موضوعی است که ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول می‌کند. این رفتار در نگاه اول آزاردهنده یا نگران‌کننده است، اما ریشه در نیازها و شرایط خاص دوران رشد کودک دارد. از مهم‌ترین دلایل به شرح زیر است:
کنجکاوی و شناخت محیط
کودکان در سال‌های اولیه زندگی، محیط اطراف خود را بیشتر با دهان تجربه می‌کنند به همین خاطر گاز گرفتن برای آن‌ها روشی طبیعی برای شناخت اشیا، افراد و حتی احساسات است. البته باید اشاره کنیم که این رفتار در سنین پایین بیشتر به دلیل کنجکاوی است و با رشد و یادگیری به طبع کاهش می‌یابد.
دندان درآوردن و احساس درد
یکی از رایج‌ترین دلایل گاز گرفتن در سنین پایین، فشار و خارش لثه به هنگام دندان درآوردن است. کودک برای کاهش این ناراحتی به گاز گرفتن اشیا یا حتی افراد اطرافش روی می‌آورد. به همین دلیل استفاده از دندان‌گیر یا روش‌های تسکین‌دهنده لثه برای کاهش این رفتار بسیار موثر است.
جلب توجه والدین یا اطرافیان
گاهی کودک با گاز گرفتن می‌خواهد توجه والدین را به خود جلب کند، به ویژه زمانی که احساس می‌کند نادیده گرفته می‌شود. حتی واکنش‌های منفی والدین نیز برای او نوعی توجه محسوب می‌شود پس رفتار والدین از اهمیت بالایی برخوردار است.
ابراز خشم یا هیجانات شدید
کودکان هنوز مهارت کافی برای بیان احساسات پیچیده خود با کلمات ندارند در نتیجه، زمانی که دچار خشم، ناامیدی یا هیجان شدید می‌شوند، واکنش خود را از طریق گاز گرفتن نشان می‌دهند. به همین خاطر آموزش مهارت‌های ساده برای بیان احساسات می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.
تقلید از دیگران یا مشاهده رفتار مشابه
کودکان رفتارهای اطرافیان را به سرعت تقلید می‌کنند اگر در محیط زندگی یا بازی، کودکی دیگر گاز گرفتن را انجام دهد، احتمال دارد کودک نیز این رفتار را تکرار کند. در این حالت، نقش والدین در اصلاح و هدایت رفتار بسیار کلیدی است.
خانواده برای جلوگیری از گاز گرفتن کودک باید چه کار کنند؟
خانواده‌ها در پیشگیری از گاز گرفتن کودک نقش بسیار مهمی دارند زیرا رفتار و واکنش والدین می‌تواند شدت یا کاهش این عادت را تعیین کند. ازمهم‌ترین این روش‌های پیشگیری به شرح زیر است:
- آرامش داشتن و واکنش درست والدین هنگام گاز گرفتن کودک بدون عصبانیت و حتی ترساندن او
- آموزش به کودک برای بیان احساسات خود با کلمات یا حرکات ساده به جای گاز گرفتن
- توجه کافی به کودک و تشویق رفتارهای مثبت برای جلوگیری از جلب توجه منفی
- استفاده از وسایل ایمن مانند دندان گیر یا اسباب بازی مناسب در دوران دندان درآوردن
- نظارت بر روابط کودک در محیط بازی و جلوگیری از مشاهده یا تقلید رفتارهای مشابه
- آموزش مهارت‌های اجتماعی و همکاری در بازی برای کاهش رفتارهای منفی
برای دریافت نوبت از کاردرمانی دکتر وحید بیاتی بهترین مرکز کاردرمانی در اهواز با شماره ۰۹۹۱۸۲۹۲۲۵۴ و ۰۹۳۸۹۴۱۴۳۹۵ تماس بگیرید.
گاز گرفتن کودک در چه سنی طبیعی است؟
گاز گرفتن کودک در سال‌های اولیه زندگی رفتاری نسبتا طبیعی است و به طور معمول نگران کننده نیست. این رفتار بیشتر در سنین بین یک تا سه سالگی مشاهده می‌شود، زمانی که کودک هنوز توانایی کامل برای بیان احساسات و نیازهایش با کلمات را ندارد.
در این دوره، گاز گرفتن می‌تواند نشانه کنجکاوی، واکنشی به دندان درآوردن یا ابزاری برای جلب توجه باشد. اغلب با رشد مهارت‌های زبانی و اجتماعی کودک، این رفتار به تدریج کاهش یافته و از بین می‌رود.
آیا بی‌توجهی به گاز گرفتن کودک رفتار او را بدتر می‌کند؟
بی‌توجهی به گاز گرفتن کودک همیشه راه‌حل مناسبی نیست و در برخی مواقع می‌تواند این رفتار را تشدید کند. اگر کودک متوجه شود با گاز گرفتن توجهی دریافت نمی‌کند، شاید برای جلب واکنش شدیدتر عمل کند.
از طرف دیگر، واکنش‌های عصبی و تند والدین هم می‌تواند این رفتار را تقویت کند. بهترین روش برخورد، واکنشی آرام و قاطع همراه با آموزش جایگزین‌های درست برای بیان احساسات است تا کودک یاد بگیرد بدون گاز گرفتن نیازهای خود را مطرح کند.
سوالات متداول
در بیشتر موارد خیر و این رفتار طبیعی و موقت است یعنی مشکل رفتاری محسوب نمی‌شود مگر اینکه شدید یا مکرر باشد.
اگر رفتار کودک شدید، مکرر یا همراه با خشونت بیش از حد باشد و با روش‌های معمول کاهش نیابد، مراجعه به بهترین مرکز کاردرمانی بسیار کمک کننده خواهد بود.
بی‌توجهی کامل همیشه موثر نیست و احتمال دارد باعث شود که کودک رفتار شدیدتری از خود نشان دهد پس واکنش آرام و آموزش بهترین روش جایگزینی محسوب می‌شود.
در نهایت…
گاز گرفتن کودکان رفتاری موقتی است که اغلب ریشه در نیازهای رشدی، کنجکاوی یا ناتوانی در بیان احساسات دارد. با واکنش درست والدین، آموزش مهارت‌های اجتماعی و توجه به نیازهای عاطفی، این عادت به مرور کاهش می‌یابد. بی‌توجهی یا واکنش‌های تند می‌تواند وضعیت را بدتر کند، در حالی‌که صبر، راهنمایی صحیح و ایجاد محیطی آرام بهترین شیوه برای پیشگیری و اصلاح این رفتار است.
