مشکلات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم

آیا با مشکلات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم آشنا هستید؟ مسائل حسی در افراد مبتلا به اوتیسم یک مشکل رایج است و حتی در معیارهای تشخیصی اختلال طیف اوتیسم نیز گنجانده شده است. البته این موضوع برای هر کودک مبتلا به اوتیسم منحصر به فرد است و شامل حساسیت های حسی شخصی آنها می شود. در ادامه این مقاله قصد داریم در ارتباط با مشکلات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم سخن بگوییم و همچنین راهکارهای کنترلی درمانی لازم را پیشنهاد دهیم. بنابراین تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

حساسیت افراد مبتلا به اوتیسم در چه موضوعی است؟

افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است به موارد زیر حساسیت داشته باشند و یا در درک مواردی دچار مشکل باشند که در زیر به آن اشاره کردیم:

• مناظری که ممکن است برای کودکان عادی آزار دهنده نباشد.
• صدای محیط یا هر صدای دیگری که برای هرکس دیگری می تواند آزار دهنده نباشد.
• بوهای مختلف و با هر بوی منحصر به فردی
• لمس کردن مواد مختلف
• حفظ تعادل رفتاری در شرایط مختلف
• آگاهی از وضعیت بدن و حرکت
• آگاهی از نشانه ها و احساسات درونی بدن

احساسات افراط و تفریطی کودکان مبتلا به اوتیسم

افراد اوتیستیک می توانند هم حساسیت مفرط (عکس العمل بیش از حد نسبت به وقایع) و یا بالعکس، عکس العمل و واکنش کم را نسبت به طیف وسیعی از محرک ها تجربه کنند که اکثر افراد مبتلا به این اختلال هر دو آن را تجربه می کنند.

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال اوتیسم نسبت به نورهای روشن یا طول موج های نور خاص (مانند چراغ های LED یا فلورسنت) حساسیت مفرط را تجربه می کنند. برخی تجربه های احساسی دیگر نظیر صداها، بوها، بافت ها و مزه ها نیز می توانند برای اینگونه افراد طاقت فرسا باشند چرا که می‌تواند منجر به اجتناب حسی  آن ها و احساس فرار از شرایط شود.

مشکلات حسی برای افراد مبتلا به اوتیسم چگونه است؟

مشکلات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم متنوع است. داشتن حساسیت های منحصر به فرد نسبت به انواع خاصی از ورودی های حسی می تواند چالش هایی را در موقعیت های روزمره مانند مدرسه، محل کار یا محیط های اجتماعی برای کودک ایجاد کند. برای افرادی که بیش از حد حساس هستند، گذراندن تمام روز در زیر نورهای LED یا فلورسنت، یا بودن در فضای شلوغ یا گوش دادن به صدا در فضاهایی که سر و صدای پس‌زمینه دارند، می‌تواند بسیار سخت باشد. همچنین از نظر فیزیکی و عاطفی ممکن است برای این افراد خسته کننده باشد و باعث شود فرد برای انجام کارهای مهم دیگر احساس خستگی بیش از حد کند.

اختلالات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم چگونه مهار می شود؟

بسیاری از افراد اوتیستیک از مواردی که ما به عنوان محرک ها از آن یاد می کنیم، برای حفظ تعادل سیستم حسی خود استفاده می کنند. حرکات تکراری، صداها یا بی قراری می تواند به افراد مبتلا به اوتیسم کمک کند آرام بمانند، استرس را از بین ببرند یا جلوی ورودی های حسی ناراحت کننده را بگیرند.

با این حال، گاهی اوقات حرکت مداوم و یا سایر این محرک ها در برخی از شرایط می تواند نامناسب باشد و نتیجه آن عکس شود. بنابراین افراد اوتیستیک اغلب احساس می کنند که باید با کمک محرک های محیطی احساس خود را سرکوب کنند. با وقوع این اتفاق، مدیریت شخصی سخت‌تر شده و علاوه بر اضافه بار حسی، خستگی یا احساس فرسودگی را هم به همراه دارد.

این مورد زمانی اتفاق می افتد که یک محرک حسی شدید بر توانایی کودک مبتلا به اوتیسم غلبه کند بروز این مشکل یک رویداد فردی، مانند یک صدای بلند غیرمنتظره باشد حتی می می تواند در طول زمان به دلیل تلاشی که برای مقابله با حساسیت ها در زندگی روزمره به وجود می آید هم ایجاد شود.

دقت داشته باشید که اضافه بار حسی می تواند مانند اضطراب شدید، نیاز به فرار از موقعیت یا مشکل در برقراری ارتباط بروز پیدا کند و وقتی مغز مجبور است تمام منابع خود را در پردازش حسی بگذارد، می‌تواند عملکردهای دیگری مانند گفتار، تصمیم‌گیری و پردازش اطلاعات را متوقف کند.

مسائل حسی برای افراد مبتلا به اختلالات اوتیسم چگونه به نظر می رسند؟

مشکلات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم برای کودکان کمی سخت تر است. بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم هنگامی که یک مشکل حسی را تجربه می کنند، رفتارهای خاصی از خود نشان می دهند:

• افزایش حرکات، مانند پریدن، چرخیدن یا برخورد با اشیا
• افزایش تحریک مانند تکان دادن دست، ایجاد صداهای تکراری یا تکان دادن به جلو و عقب
• تندتر و بلندتر صحبت کردن یا اصلا صحبت نکردن
• پوشاندن گوش یا چشم
• مشکل در تشخیص احساسات درونی مانند گرسنگی، درد یا نیاز به استفاده از حمام
• امتناع یا اصرار بر روی برخی مسائل مانند غذاها یا اقلام پوشاک
• جویدن مکرر مواد غیر خوراکی
• لمس مکرر دیگران یا آسیب زدن با بازی خشن
• مشکل در برقراری ارتباط یا پاسخگویی به محیط بیرونی
• نیاز به فرار از یک موقعیت

ثبات احساسی در کودکان مبتلا به اوتیسم چگونه ایجاد می شود؟

درک مسائل حسی و یک رنگ شدن کودک با محیط می تواند ناراحتی های  احساسی را کاهش دهد و فرصت های یادگیری، اجتماعی شدن، برقراری ارتباط و مشارکت در جامعه را نیز علی الخصوص برای کودکان افزایش دهد. برای اطمینان خاطر این کودکان و قرار گرفتن آن ها در یک شرایط ثابت در اصلاح محیط، استفاده از ابزارها و استراتژی ها، یا ایجاد عادات یا روال های جدید بسیا موثر است پس از آنجایی که نیازهای حسی به محیط بستگی دارد، گاهی نیاز است که برای هر محیطی تطبیق داده شود.

ثبات احساسی کودکان دارای حساسیت بیش از حد

اگر کودک شما به محرک های محیطی بیش از حد واکنش نشان می دهد، لازم است این موارد را رعایت کنید:

• استفاده از روکش های نور، عینک آفتابی یا کلاه زیر چراغ های فلورسنت
• استفاده از گوش گیر یا هدفون در محیط های پر سر و صدا
• کار در فضاهایی با در بسته یا دیوارهای بلند
• اجتناب استفاده از هر ماده عطری که رایحه آن زیاد است.
• رژیم غذایی مناسب با سلیقه آن ها
• پوشاندن لباس نرم و راحت به کودک
• تنظیم برنامه روزانه کودک اوتیسمی برای جلوگیری از ورود او به شلوغی

ثبات احساسی کودکان دارای حساسیت کمتر از حد معمول

در مقابل آن افرادی که کم حساسیت هستند، مشکلات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم بیشتر نمایان می شود و ممکن است در جستجوی حسی برای دریافت ورودی حسی بیشتر از محیط باشند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است حواس خود را با ایجاد صداهای بلند، لمس افراد یا اشیا، یا تکان دادن به جلو و عقب تحریک کنند.

آن دسته از کودکان مبتلا به اوتیسم که نسبت به محیط حساسیت های کم تری نشان می دهند، بهتر است موارد زیر برای آن ها در نظر گرفته شود.

• گفتار درمانی کسانی که در پردازش اطلاعات گفتاری مشکل دارند
• استفاده از تکنیک بازی درمانی متناسب با خلقیات کودک
• چیدمان مبلمان برای ایجاد فضاهای باز و ایمن در خانه
• ایجاد وقفه های حرکتی مکرر در طول روز
• خوردن غذاهای با طعم قوی یا بافت مخلوط
• استفاده از پتو های سنگین برای ایجاد فشار های عمیق

پس لازم است آموزش افراد مبتلا به اوتیسم، منحصر به فرد باشد.

نقش والدین در تأثیر اختلالات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم

نقش والدین در مدیریت اختلالات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار حیاتی است چرا که والدین با شناخت بهتر نیازها و واکنش‌های حسی کودک خود می‌توانند محیطی امن و حمایتی فراهم کنند از مهم ترین تاثیرات آن ها عبارتند از:

1. والدین باید با نشانه‌ها و الگوهای حسی کودک خود آشنا شوند تا بتوانند محرک‌های حسی که ممکن است مشکل‌ساز باشند را شناسایی کنند. آموزش خود درباره اختلالات حسی و نحوه مدیریت آن‌ها از طریق منابع معتبر و مشاوره با بهترین مرکز کاردرمانی در اهواز می‌تواند مفید باشد.
2. تنظیم محیط خانه به گونه‌ای که تحریکات حسی کمتری داشته باشد، می‌تواند به کاهش اضطراب آن ها کمک کند. این شامل کاهش صداهای بلند، نورهای شدید و ایجاد فضاهای آرام و منظم است.
3. والدین می‌توانند از ابزارها و تکنیک‌های خاصی مانند لباس‌های فشاری، هدفون‌های حذف نویز، و وسایل حسی مانند توپ‌های فشاری برای کمک به کودک استفاده کنند.
4. ایجاد روال‌های ثابت و پیش‌بینی‌پذیر در زندگی روزمره به کودک احساس امنیت داده و به کاهش اضطراب آن ها کمک می کند.
5. استفاده از جدول‌های زمانی و برنامه‌های تصویری می‌تواند به کودک در درک و پیش‌بینی فعالیت‌های روزانه کمک کند.
6. والدین می‌توانند با تشویق و حمایت از موفقیت‌های کوچک کودک، اعتماد به نفس او را افزایش دهند.

والدین با ایفای این نقش‌ها می‌توانند تأثیر مثبتی بر زندگی روزمره کودکان اوتیستیک بگذارند و به آن‌ها کمک کنند تا با چالش‌های حسی بهتر کنار بیایند.

چه چیزی در درمان مشکلات حسی کودک مبتلا به اوتیسم کمک کننده است؟

کاردرمانی کودکان اوتیسم می تواند به آن ها کمک کند تا یاد بگیرند و همچنین ورودی های حسی را در محیط های روزمره بهتر پردازش کنند.

همچنین تغذیه درمانی می تواند بیزاری نسبت به مزه ها و بافت های غذایی، و همچنین حساسیت های کم یا زیاد نسبت به مواد غذایی مختلف را برطرف کند. در این شرایط نیز مشاوره های کاردرمانگر می تواند راهگشا باشد.

گفتار درمانی کودکان اوتیسم می تواند از فعالیت های کاهش دهنده حساسیت و محرک حسی برای بهبود گفتار، بلع و حرکات ماهیچه ای مرتبط با گفتار کودک کمک کننده باشد.

همچنین درمان های شناختی رفتاری می تواند به مدیریت اضطراب کمک کند و به تدریج آستانه تحمل کودک را نسبت به شرایط مختلف افزایش دهد.

سوالات متداول

در نهایت….

متاسفانه جامعه افراد مبتلا به اوتیسم را درک نمی کند. این افراد نیاز به آموزش های خاص برای حضور در جامعه دارند. مشکلات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم یک موضوع شایع بوده و جز علائم این اختلال محسوب می شود. بنابراین لازم است اقدامات درمانی آموزشی لازم برای زندگی کودک و رهایی او از احساس اضطراب مداوم ایجاد شود. بنابراین نقش کاردرمانی در کنترل و درمان این کودکان پررنگ است.