والدین همیشه منتظر چهار دست و پا رفتن، و برداشتن اولین قدم های فرزند خود هستند، اما حرکت مهم دیگری نیز وجود دارد که در صدر جدول مراحل رشدی کودک قرار می گیرد و آن معلق زدن است! بله، شاید کودک ماه ها و سال ها وقت نیاز داشته باشد تا کامل و بی عیب و نقص شروع به معلق زدن کند، اما او در ماه های اولیه زندگی به جای این حرکت می تواند غلت بزند. غلت زدن مرحله رشدی مهمی برای کودک محسوب می شود، چراکه اولین حرکت بزرگ زندگی او است. اما چرا غلت زدن در نوزادن اهمیت دارد؟ بهترین زمان غلت زدن نوزاد، چند ماهگی است؟ آیا تاخیر در غلت زدن نوزاد نشان از تاخیر رشدی کودک است؟ به منظور آشنایی با اهمیت غلت زدن در کودکان تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
غلت زدن نوزادان؛ یک شاهکار حرکتی
در منظر کودک، غلت زدن یک شاهکار حرکتی است. با این حرکت، کودک برای اولین بار و به تنهایی تغییر بزرگی در وضعیت بدن خود و نیز چشم اندازش از دنیای پیرامون ایجاد می کند. برای انجام این کار، او باید از کنترل مناسب سر برخوردار بوده و قدرت عضلات گردن و بازوانش کافی باشد. روی شکم خوابیدن (وضعیت دمر) می تواند کودک را مهیای غلت زدن کند. زمانیکه کودک روی شکم می خوابد، سرش را بالا نگه داشته و با استفاده از دستانش، بالا تنه اش را به بالا می کشد.
همین به بالا کشیدن های (push up) به ظاهر ناچیز، در آماده سازی و رشد عضلات گردن، شانه، تنه و بازو موثر است. همینطور که کودک قویتر می شود، شروع به ضربه زدن با پاهایش کرده و دستانش را در هوا تکان می دهد (انگار در حال شنا کردن است). او سپس شروع به غلت زدن به طرفین کرده و در نهایت یکبار حرکت را به انتها رسانده و بطور کامل روی شکم قرار می گیرد.
چه زمانی نوزادان شروع به غلت زدن می کنند؟
بعضی از کودکان از ۳ یا ۴ ماهگی شروع به غلت زدن می کنند، اما اکثر آنها تا ۶ یا ۷ ماهگی در این کار، مهارت کافی کسب می کنند. آنها معمولا در ابتدای کار یاد می گیرند که از شکم به پشت غلت بزنند. سپس حدود یک ماه بعد، آنها از وضعیت خوابیده به پشت به روی شکم غلت می زنند، چراکه این حرکت نیاز به هماهنگی و قدرت عضلانی بیشتری دارد. زمان اولین غلت معمولا غافلگیر کننده است و والدین باید مراقب باشند که کودک در حول و حوش آن زمان روی بلندی یا نزدیک پله قرار نداشته باشد که به دنبال غلت زدن دچار آسیب شود.
کودک در اولین دفعات غلت زدن احتمالا دچار وحشت شده و شاید گریه کند. دلیل این حالت آن است که او هرگز قبلا چنین حرکتی را تجربه نکرده و از نظر او، تغییر سریع وضعیت بدن که درهنگام غلت زدن اتفاق می افتد، بسیار ترسناک است. با این وجود، او خیلی زود در می یابد که این حرکت آکروباتی خیلی هم دلچسب بوده و آن را به دفعات تکرار می کند. او از این مهارت برای نزدیک شدن به اسباب بازی خود، نزدیک شدن به والدین و در آغوش آنها خوابیدن، و یا فرار در هنگام تعویض پوشک بهره می جوید.
بیشتر بخوانید: ناامنی جاذبه ای در کودکان چیست؟
غلت زدن؛ یک مهارت حرکتی درشت
غلت زدن نیاز به کنترل خوب سر و قدرت در عضلات گردن و بازو دارد، بنابراین یک مهارت حرکتی درشت محسوب می شود. کودک برای غلت زدن نیاز به فشار بر روی شکم، بازوها، گردن و سر دارد که این فشار می تواند به رشد ماهیچه‌های گردن، شانه، تنه و بازوها کمک کند. هنگامی که این ژیمناست کوچک غلت زدن کامل (از پشت به روی شکم و بالعکس) را فرا می گیرد، تازه به این نکته پی می برد که غلت زدن های پشت سر هم چقدر می تواند سرگرم کننده باشد. بنابراین بعضی از کودکان برای جابجایی، از این حرکت استفاده می کنند و بطور دائم در حال جابجایی بین این نقطه و آن نقطه هستند.
در این جابجایی ها در کف خانه، والدین اصلا نباید متعجب شوند که کودک ممکن است تکه نانی در زیر مبل، مداد گمشده برادر بزرگتر و یا شارژر لپ تاپ را پیدا کند. لذا اگر چیزی در حوزه دسترسی کودک باشد، شک نکنید که به سمت آن غلت می زند. از این رو، والدین باید نسبت به ایمن سازی کف خانه و جمع آوری اشیا خطرناک اقدام کنند. از آنجا که کودک سالم دلیل کافی برای ماندن در این مرحله رشدی ندارد، لذا رشد خود را به سمت مستقل نشستن، و چهار دست و پا رفتن ادامه می دهد.
تاخیر در غلت زدن نوزادان نگران کننده است؟
همان طور که در بالا اشاره شد، غلت زدن کودکان یک مهارت حرکتی درشت محسوب می شود که در حقیقت پیش نیاز سایر مراحل رشد حرکتی کودک مانند چهار دست و پا رفتن، نشستن و راه رفتن است. اگر کودک شما حدود ۷ ماه است که غلت نمی زند و نمی نشیند یا سعی نمی کند غلت بزند (بعضی از نوزادان به طور کلی از غلت زدن خودداری می کنند)، در مورد آن با پزشک اطفال صحبت کنید.
چه عواملی بر غلت زدن تأثیر می گذارد؟
اگرچه سرعت رشد کودک و تکامل مهارت های رشدی کودکان متفاوت است، اما جالب است بدانید که فرهنگ یا موقعیت جغرافیایی می تواند بر زمان و نحوه غلت زدن کودکان موثر باشد. تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۰۴ نشان داد که نوزادان در هنگ کنگ یا چین ابتدا از پشت به شکم غلت می زنند، در حالی که نوزادان در ایالات متحده معمولاً ابتدا از شکم به پشت می غلتند.
برخی دیگر از عواملی که ممکن است بر روی غلتیدن کودک تأثیر بگذارد عبارتند از:
- رشد حرکتی: غلت زدن معیاری برای سنجش مهارت‌های حرکتی است، بنابراین نوزادانی که به هر دلیلی مهارت‌های حرکتی کندی دارند، ممکن است بعداً غلت بزنند.
- تمرین و حمایت: در حالی که غلت زدن یک نقطه عطف در رشد کودکان به شمار می رود، مهارتی است که نیاز به تمرین دارد. اگر نوزادان تشویق شوند تا زمانی را به بازی روی زمین بگذرانند و برای تمرین کمک داشته باشند، ممکن است زودتر غلت بزنند.
- نارس بودن : نوزادانی که نارس به دنیا می آیند در اوایل زندگی کندتر رشد می کنند و معمولاً دیرتر مهارت های حرکتی را کسب می کنند. برای مثال، نوزادی که ۲ ماه زودتر به دنیا می‌آید، ممکن است ۲ ماه دیرتر از سایر نوزادان عادی غلت زدن را یاد بگیرد.
نکات ضروری برای والدین
هنگامی که کودک قادر به غلت زدن است، والدین باید مراقب مواردی که منجر به آسیب نوزاد می شوند، باشند. این عوامل خطرساز عبارتند از:
- غلت زدن از روی بلندی و افتادن
- غلت زدن روی شکم در تخت خواب
بهترین راه برای حفاظت از کودک اینست که مکان ایمنی را برای غلتیدن او فراهم کنید، به عنوان مثال پتوی ضخیم، کفپوش بازی و قالی های کوچک گزینه های مناسبی هستند. لطفاً به هیچ عنوان نگران نشوید! نیاز نیست هر ساعت کودک را در تختخواب خویش چک کنید. فقط مطمئن شوید که او را به پشت خوابانیده و محیط خواب او را ایمن کرده اید. ایمن سازی تختخواب به آن معنا است که ضربه گیر های تختخواب، بالش، عروسک های پارچه ای، پتوی نازک یا لباس های او را در تختخواب یا روی نرده های آن قرار نداده اید.
تمرین برای غلت زدن نوزاد
قبل از اینکه نوزاد بغلتد، باید کنترل سر، قدرت شانه و درک اینکه می تواند به طور مستقل حرکت کند را توسعه دهد. این مهارت معمولا به تمرین نیاز دارد، بنابراین والدین می توانند با کمک به نوزاد مهارت او را در غلت زدن افزایش دهند. یکی از روش های موثر برای افزایش مهارت، بازی با کودک روی زمین است. والدین می توانند با قرار دادن اسباب‌بازی‌ها در نزدیکی کودک اما دور از دسترس، آن ها تشویق به گرفتن اسباب بازی ها کنند. سعی کنید در حین خواباندن، کودک به روی شکم قرار داده و او را با صدا زدن، آواز خواندن و تولید صدا با اسباب بازی های رنگی ترغیب کرده تا سر و گردن خود را بلند کرده و به طرف شما بیایید.
کلام آخر
همانطور که در این مقاله اشاره شد، غلت زدن نوزادان یکی مهمترین مراحل رشد کودکان محسوب می شود. همه نوزادان از لحاظ رشد و کسب مهارت های حرکتی با هم متفاوت هستند و هیچ راهی برای پیش‌بینی اینکه چه زمانی نوزاد غلت می‌زند، وجود ندارد. با این حال توجه والدین به حرکات و الگوهای رفتاری کودک می تواند به گسترش مهارت های حرکتی او کمک کند. در صورتی که نوزاد شما هنوز در سن ۷ ماهگی توانایی غلت زدن و نشستن را ندارد، بهتر است با پزشک اطفال یا متخصص کاردرمانی مشورت کنید.
