آیا می دانید واقعیت مجازی در کاردرمانی چه اهدفی را دنبال می کند؟ ارتقای توانایی عملکردی و مشارکت بیشتر در زندگی اجتماعی دو هدف کلی می‌باشد که در جلسات کاردرمانی دنبال می‌شود. کاربرد واقعیت مجازی در کاردرمانی کمک به پیشبرد اهداف کاردرمانی در همین راستا می‌باشد.
جلسات کاردرمانی با توجه به آسیب و ناتوانایی‌هایی که بیماران با آن درگیر هستند در برخی مواقع می‌تواند تبدیل به یک فرآیند درمانی طولانی مدت و خسته کننده برای آنها شود که انگیزه‌ی زیادی جهت ادامه‌ی آن ندارند. به همین دلیل واقعیت مجازی می تواند به عنوان یک تکنیک موثر دراین زمینه در بهبود عملکردهای حسی، حرکتی، شناختی، و تمرین در فعالیت‌ها و مشاغل روزمره جهت افزایش مشارکت بیماران موثر باشد. در ادامه مقاله در ارتباط با کاربرد واقعیت مجازی در حوزه توانبخشی هوشمند و کاردرمانی بیشتر بدانید.
چرا واقعیت مجازی در پیشبرد اهداف کاردرمانی موثر است؟
کاردرمانی یکی از رشته‌های دانشگاهی توانبخشی می‌باشد که جهت حمایت از افرادی که دچار محدودیت در مشارکت اجتماعی و عملکردهای روزمره زندگی هستند، انجام می‌شود. راهکارهای درمانی مختلفی در کاردرمانی دنبال می‌شود که با توجه به نوع ناتوانی بیماران انتخاب می‌گردد. بخشی از این راهکارها با هدف ارتقا عملکرد فرد مراجع و بخش دیگر بر اساس فعالیت و مشارکت فعال بیماران برنامه ریزی می‌شود.
در سال‌های اخیر تعاملات روزمره‌ی ما به قدری با فناوری گره خورده است که زندگی بدون گوشی هوشمند، وایفای و یا سایر ابزار هوشمند غیرممکن به نظر می‌رسد. بنابراین عجیب نیست که واقعیت مجازی به عنوان بخشی از راهکارهای کاردرمانی و به عنوان روش‌های درمانی انتخاب شده باشد.
اولین کاربردهای واقعیت مجازی در کاردرمانی
مداخلات مجازی شامل فناوری شبیه سازی شده برای ارائه خدمات بدون تماس فیزیکی، روشی است که با ایجاد دنیای سه بعدی می‌تواند محیطی سرگرم کننده در توانبخشی ایجاد نماید. اولین کاربردهای شناخته شده‌ی واقعیت مجازی در کاردرمانی در سال ۱۹۹۴ توسط “ماکس نورث” در مقاله‌ای تحت عنوان “محیط‌های مجازی و اختلالات روانی” به چاپ رسید. در واقعیت مجازی از رایانه‌های برنامه‌ریزی شده ویژه، دستگاه‌های بصری مخصوص و محیط‌های مصنوعی جهت توانبخشی گروه خاصی از بیماران استفاده می‌شود.
واقعیت مجازی فناوری است که به کاربران این امکان را می‌دهد که بتوانند در یک محیط سه بعدی و کامپیوتری حضور پیدا کنند. اطلاعات حسی این محیط از طریق نمایشگری که روی سر تعبیه شده است پردازش می‌شود و حرکات سر می‌توانند به روشی کاملاً طبیعی ردیابی شده و شبیه سازی شود. با اینکار ایجاد حس غوطه وری در دنیای مجازی به مراجع دست می دهد.
در سال‌های اخیر واقعیت مجازی به حدی پیشرفت نموده است که اکنون در رشته‌های مختلفی مانند کاردرمانی، فیزیوتراپی و حتی روانشناسی کاربرد دارد.
کاربرد واقعیت مجازی در کاردرمانی
واقعیت مجازی در کاردرمانی به صورت کلی بر عملکرد دست‌ها و اندام فوقانی، توانبخشی شناختی و بهبود اختلالات روانی بیماران تمرکز دارد. بر اساس مطالعات بسیاری که در مورد واقعیت مجازی در کاردرمانی انجام شده است، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که بیماران جهت حضور در جلسات واقعیت مجازی انگیزه‌ی بیشتری دارند و به علت محیط سرگرم کننده‌ای که با آن روبرو هستند، به سختی دچار دلزدگی می‌شوند و با توجه به افزایش جلسات درمانی و تکرار حرکات، پیشرفت‌های بیشتری در بهبود حرکات و سایر جنبه های درمانی حاصل می‌شود.
مزایای کاربرد واقعیت مجازی در کاردرمانی
مزایای واقعیت مجازی در کاردرمانی نسبت به روش‌های درمان کلاسیک
- کاردرمانگران می‌توانند از قدرت واقعیت مجازی در طی جلسات درمانی بهره ببرند، به عنوان مثال تکرار در اوایل دوره‌ی بهبودی و یا افزایش زمان جلسات درمان
- واقعیت مجازی بیماران را تشویق می‌نماید که تکرار حرکات درمانی را با اشتیاق بیشتری انجام دهند، در نتیجه امکان رشد و بازیابی مهارت‌های حرکتی فراهم می‌شود. در دنیای مجازی بیماران از تکرار یک حرکت احساس خستگی نمی‌کنند بنابراین سرعت روند درمان بیشتر می شود.
- واقعیت مجازی محیطی را فراهم می‌آورد که بیماران به سادگی می‌توانند در آن بازی نمایند. فرآیند تبدیل حرکات بدن به فعالیتی در واقعیت مجازی سبب می‌شود که بیمار مهارت، تجربه و تمرین‌های مثبتی شبیه به بازی داشته باشد.
- واقعیت مجازی منجر به بهبود ظرفیت عملکردهای خاص در هنگام درگیر شدن با امور و فعالیت های دلخواه بیمار را فراهم می‌آورد. به عنوان مثال پارو زدن یا بازی کردن به جای بازیکن فوتبال مورد علاقه و یا شاید قدم زدن در یک باغ عجیب و غریب با فانتزی‌های یک دنیای دیگر. تمام مواردی که نام بردیم می‌تواند کاردرمانی را به جلساتی جذاب تبدیل نماید که بیماران مشتاقانه آنها را پیگیری می‌نمایند.
- کنترل اضطراب و استرس بیماران: به عنوان مثال بیمارانی که دچار ترس از ارتفاع بودند با شرکت در جلسات کاردرمانی واقعیت مجازی و قرار گرفتن در ارتفاع مجازی طی چند جلسه به تدریج علائم بهبود و کاهش اضطراب از ارتفاع واقعی را نشان دادند.
✅ علل رایج ناتوانی یادگیری در کودکان
ارزیابی نتایج مثبت واقعیت مجازی در کاردرمانی
مطالعات بسیاری در ارزیابی واقعیت مجازی در کاردرمانی بزرگسالان و کودکان انجام گرفته است. به عنوان مثال در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ انجام شد نتایج مطالعه نشان داد بیماران مبتلا به سکته‌ی مغزی که در جلسات کاردرمانی با واقعیت مجازی شرکت داشتند، نسبت به افرادی که در جلسات کاردرمانی معمولی شرکت داشتند، طی ۴ هفته نتایج قابل توجهی را در آزمون‌های استقلال عملکردی کسب کردند.
همچنین مطالعه‌ی دیگری که در همین سال بین کودکان فلج مغزی انجام شد نشان داد کودکانی که از سن ۵ سالگی در جلسات کاردرمانی واقعیت مجازی شرکت داشتند نسبت به سایر کودکان عملکرد بهتری در حرکات دست و سایر حرکات بدن نشان دادند.
با توجه به مزایای کاربرد واقعیت مجازی در کاردرمانی محققان پیشنهاد می‌کنند این نوع از درمان‌ها بیشتر در جلسات کاردرمانی گنجانده شود. مرکز کاردرمانی دکتر بیاتی افتخار دارد به عنوان تنها مرکز در استان خوزستان از سیستم توانبخشی هوشمند مبتنی بر واقعیت مجازی برای بهبود مهارت و عملکرد مراجعین بهره ببرد.
