شاید این سوال برایتان ایجاد شده باشد که منظور از مهارت های حرکتی درشت چیست؟ مهارت های حرکتی درشت به آن دسته از مهارت هایی اطلاق می شود که هر فردی برای انجام فعالیت های روزمره زندگی به آن ها نیاز دارد. این مهارت ها شامل حرکات بالاتنه، بازوها، پاها و سایر عضلات بزرگ می شود که برای فعالیت های فیزیکی روزمره مانند راه رفتن، دویدن، پرتاب کردن، بلند کردن، لگد زدن و غیره مهم هستند.
✅ انواع مهارت های حرکتی در کودکان
مهارت های حرکتی درشت چیست؟
پس از تولد، کودک از عضلات بزرگ بدن خویش استفاده کرده و مراحل مهم رشد حرکتی مانند گردن گرفتن، غلت زدن، چهار دست و پا رفتن، ایستادن و در نهایت راه رفتن را در طی ۱۲ تا ۱۶ ماه کسب می کند. پس از راه افتادن، او همچنان به تلاش های خود برای شناخت بیشتر محیط پیرامون و افزایش مهارتهایی که تاکنون بدست آورده ادامه می دهد. کودک هر چه قدر بیشتر بازی می کند، بیشتر می تواند مهارتهایی مانند دویدن، پرتاب کردن توپ، بالا و پایین پریدن، معلق زدن و … را در خود پرورش دهد. به مجموع این مهارتها، اصطلاح مهارتهای حرکتی درشت اطلاق می شود. با انجام این مهارتها، اطلاعات حسی بیشتری به مغز او وارد شده و ارتباطات عصبی جدیدی در آن پدیدار می شود. در نتیجه می توان گفت که رشد مهارتهای حرکتی درشت موجب تقویت سیستم عضلانی-اسکلتی بدن شده و پایه گذار فرآیند یادگیری و تحصیل کودک در مهدکودک، پیش دبستانی و مدرسه می باشد. به همین علت در کودکانیکه مراحل رشد حرکتی خود را به درستی طی نکرده و یا در انجام این مهارتها ضعف دارند، علائمی از قبیل تمرکز پایین در کلاس درس، ضعف در آگاهی بدنی، مشکل در نوشتن (دستخط)، مشکل در نشستن سر کلاس، وضعیت غلط بدنی، مشکل در تعادل و هماهنگی عضلات دست و پا، و اجتناب از فعالیتهای ورزشی و جسمانی مشاهده می شود.
رشد مهارت های حرکتی درشت چگونه است؟
تا به اینجا به اهمیت وجود این مهارت ها پی برده اید و دریافتید که فقدان یا مشکل در ایجاد آن ها می تواند منجر به آسیب گسترده در فعالیت های روزمره زندگی فرد بشود. مهارت های حرکتی درشت و همچنین مهارت های حرکتی ظریف تاثیر به سزایی در سلامت جسم کودکان دارد و هرگونه بروز اختلال در این مهارت ها می تواند موجب ایجاد اختلالات حرکتی شود. برای رشد آن لازم است مهارت ها و توانایی هایی در کودکان پرورش یابد. برخی از این استعداد ها شامل موارد زیر می شود:
- کودک باید از قدرت عضلانی کافی و لازم برخوردار باشد. قدرت و استقامت عضلانی لازمه رشد مهارت های حرکتی درشت است.
- برنامه ریزی حرکتی و یادگیری حرکتی از دیگر شروط لازم برای رشد این مهارت ها هستند. کودک لازم است توانایی عکس العمل صحیح و زمان بندی متناسب با انجام حرکات را داشته باشد.
- کودک باید توانایی ثابت نگه داشتن بدن در وضعیتهای مختلف و همچنین ایجاد تعادل را داشته باشد.
اختلال در مهارت های حرکتی درشت به چه دلیل ایجاد می شود؟
هیچ علت دقیق شناخته شده ای برای این اختلال وجود ندارد. با این حال، این اختلال اغلب با نابهنجاری های فیزیولوژیکی یا رشدی در ارتباط است. اصلی ترین موارد موثر در بروز این اختلال شامل موارد زیر می شود:
- علل ژنتیکی (مانند سندرم داون)
- اختلالات عصبی و عضلانی (مانند دیستروفی عضلانی یا فلج مغزی)
- تشخیص های رشدی مانند اتیسم
- علل هورمونی مانند کم کاری تیروئید
همچنین بروز آسیب های مغزی نیز می تواند از جمله دلایل ایجاد اختلال در مهارتهای های حرکتی درشت در سنین بزرگسالی شود. مخچه ممکن است در اثر سوء مصرف الکل، سکته مغزی، تومورها، فلج مغزی یا مولتیپل اسکلروزیس (بیماری ام اس) آسیب ببیند.
علائم اختلال در مهارت های حرکتی درشت چیست؟
تشخیص اختلال در مهارت های حرکتی درشت بویژه برای کودکان الزامی است. بنابراین والدین باید به این نشانه ها دقت کرده و در صورت مشاهده، به مرکز کاردرمانی مراجعه کنند.
- تاخیر در مهارت های حرکتی نظیر تاخیر در سینه خیز رفتن، چهار دست و پا رفتن، یا ایستادن و راه افتادن
- وجود ناهنجاری در اندام ها
- خستگی در هنگام فعالیت بدنی (این مورد ممکن است باعث شود کودک نسبت به هم سن و سالان خود منفعل تر به نظر برسد)
- ناتوانی در تعمیم مهارت های حرکتی نسبت به هم سن و سالان خود
- نیاز به مدت زمان طولانی تر برای انجام سایر مهارت های حرکتی
- اختلال در رشد این مهارت ها ممکن است در موارد مختلفی بروز کند. به عنوان مثال ممکن است در قالب اختلالات گفتاری و یا اختلال در غذا خوردن خود را نشان بدهد.
نقش کاردرمانی در بهبود اختلالات مهارت های حرکتی درشت چیست؟
کاردرمانی در بهبود این اختلال در سال های اخیر بسیار موثر بوده است. در زمینه بهبود مهارت های حرکتی درشت، کاردرمانی به کمک تمرینات و فعالیت های هدفمند گوناگون، می توانند بهبود چشمگیری در عملکرد حرکتی درشت فرد ایجاد کنند. این تمرینات شامل تمرینات تعادل، تمرینات تقویتی عضلات، تمرینات کنترل حرکتی و تمرینات تشویق به حرکت می باشد. تمرینات تعادل، بهبود تعادل بدن و ثبات در حین حرکت را ایجاد می کنند. تمرینات تقویت عضلات که باعث بهبود قدرت عضلات بدن می شود. تمرینات کنترل حرکتی، بهبود کنترل عضلات و حرکات دست و پا را فراهم می کنند.
نقش بازی درمانی در مهارت های حرکتی درشت گسترده است. تمرینات کاردرمانی در کودکان به طور معمول به شکل انواع بازی و فعالیت های جذاب و سرگرم کننده صورت می گیرد. ماهیت بازی گونه این تمرینات باعث می شود که کودکان با علاقه و شور و شوق بیشتری به این تمرینات پرداخته و پیشرفت بیشتری در عملکرد حرکتی خود داشته باشند.
سوالات متداول
