فلج مغزی (Cerebral palsy) شایع ترین اختلال رشدی در کودکان است که بر توانایی کودک برای حرکت کردن، متعادل ماندن و ایجاد وضعیت بدنی تاثیر می گذارد. انواع مختلفی از فلج مغزی وجود دارد که با محل آسیب مغزی مشخص می شود. بسته به محل و میزان آسیب شدید مغز، علائم می تواند متفاوت باشد. اما آیا درمان قطعی برای کودکان فلج مغزی وجود دارد؟ آیا کاردرمانی به درمان فلج مغزی کمک می کند؟ آیا کودکان سی پی خوب می شوند؟ علائم فلج مغزی در نوزادان چیست؟ آیا فلج مغزی در بارداری قابل تشخیص است؟ به منظور آشنایی بیشتر با فلج مغزی (CP) در کودکان تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
فلج مغزی (CP) چیست؟
فلج مغزی گروهی از اختلالات عصبی است که بر مهارت های حرکتی و رشدی تأثیر می گذارد. کلمه مغزی (Cerebral) اشاره به بخش درگیر این اختلال یعنی مغز داشته و کلمه فلج (palsy) نیز به معنای وجود ضعف یا مشکل در استفاده از عضلات بدن است. به طور کلی این اختلال بر اثر رشد غیرمعمول مغز و یا آسیب به مغز در حال رشد ایجاد می شود و بر توانایی کنترل عضلات یک فرد تاثیر می گذارد.
همه کودکان فلج مغزی مشکلاتی در حرکت و وضعیت بدنی دارند. اغلب این کودکان، بیماری های وابسته به فلج مغزی مانند اختلالات ذهنی، تشنج، مشکلات بینایی، شنوایی و یا تکلم، تغییرات ستون فقرات (نظیر اسکولیوز) و یا مشکلات مفاصل (نظیر کوتاهی عضلات یا همان کانترکچر) نیز دارند.
چگونه فلج مغزی بر بدن تأثیر می گذارد؟
فلج مغزی افراد را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار می دهد، به طوری که برخی از کودکان مشکلات مهارت حرکتی جزئی را تجربه می کنند. در حالی که برخی دیگر ممکن است از نظر جسمی کاملاً وابسته باشند. فلج مغزی پیام های مغز را تحریف می کند و باعث افزایش تون عضلانی (hypertonia) یا کاهش تون عضلانی (hypotonia) می شود. گاهی اوقات این تنش نوسان می کند و کم و بیش آشکار می شود. همچنین ممکن است پیام های مغز به اشتباه ارسال شود، به عضله اشتباهی ارسال شود یا اصلا ارسال نشود. این بر زمان‌بندی، کیفیت و همگام سازی پیام ها تأثیر می گذارد و به طور کلی منجر به حرکت نامنظم ماهیچه ها می شود. لازم به ذکر است که در این اختلال فقط مسیر پیام بین مغز و ماهیچه ها تحت تأثیر قرار می گیرد.
تقسیم بندی فلج مغزی بر اساس اندام های درگیر
فلج مغزی را می توان با توجه به قسمت هایی از بدن که تحت تأثیر قرار می دهد به پنج ناحیه اصلی طبقه بندی کرد:
- کوادری پلژی (Quadriplegia): فلج چهاراندام (یا تتراپلژی) که هر چهار اندام بدن تحت تأثیر قرار می گیرند. همچنین، ماهیچه های صورت و دهان نیز ممکن است درگیر شوند.
- دی پلژی (Diplegia): در فلج دو اندام یا دی پلژی هر چهار اندام تحت تأثیر قرار می گیرند، اما درگیری پاها (اندام تحتانی) بیشتر و شدیدتر از دست ها است.
- همی پلژی (Hemiplegia): در فلج نیم اندام یا همی پلژی یک طرف بدن تحت تأثیر قرارمی گیرد که معمولاً دست بیشتر از پا درگیر است.
- تری پلژی (Triplegia): در فلج سه اندام یا تری پلژی، سه اندام بدن را تحت تاثیر قرار می دهد که معمولاً دو دست و یک پا است.
- مونوپلژی (Monoplegia): در فلج تک‌اندام یا مونوپلژی تنها یک عضو بدن تحت تاثیر قرار می گیرد که معمولاً یک دست است.
- پاراپلژی (Paraplegia): در این فلج پایین تنه (هر دو پا) تحت تاثیر قرار می گیرد و دست ها درگیر نمی شوند.
انواع فلج مغزی
متخصصین فلج مغزی را برحسب اختلال حرکتی مهمی که در آن مشاهده می شود، تقسیم بندی می کنند. باتوجه به اینکه کدام قسمت از مغز تحت تاثیر قرار می‌گیرد، یک اختلال حرکتی و یا بیشتر اتفاق می افتد که به شرح زیر است:
- عضلات سفت (اسپاستیسیتی)
- حرکات غیر قابل کنترل (دیسکینزیا)
- تعادل و هماهنگی ضعیف (آتاکسیا)
- اختلال در عملکرد طبیعی ماهیچه‌ها (هیپوتونیا)
به طور کلی فلج مغزی به پنج دسته تقسیم بندی می شود که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
۱- فلج مغزی اسپاستیک
شایع ترین نوع فلج مغزی، نوع اسپاستیک است. فلج مغزی اسپاستیک (Spastic cerebral palsy) حدود ۸۰ درصد از کودکان فلج مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد. در کودکان با فلج مغزی اسپاستیک، تون عضلانی افزایش می یابد، به این معنی که عضلات خشک و سفت شده و در نتیجه حرکات آنها ناهماهنگ می شود. فلج مغزی اسپاستیک غالباً توسط بخشی از بدن که تحت تأثیر قرار می‌گیرد توصیف می شود:
دای پلژی اسپاستیک
در این نوع فلج مغزی، خشکی عضلات غالباً در پاها است و دست ها خیلی تحت تأثیر قرار نمی گیرند یا اصلا آسیب ندیده اند. افراد با دای پلژی اسپاستیک در راه رفتن مشکل دارند، زیرا عضلات سفت لگن و پاها سبب می شود که پاها به یکدیگر نزدیک شده و به سمت داخل بچرخند، به طوری که زانوها روی یکدیگر می افتند. به این حالت پای قیچی وار نیز گفته می شود.
همی پلژی اسپاستیک
این نوع فلج مغزی فقط یک نیمه از بدن فرد را تحت تاثیر قرار می دهد که معمولا دست ها بیشتر از پاها آسیب دیده اند.
کوادری پلژی اسپاستیک
این نوع فلج مغزی شدیدترین نوع محسوب می شود و همه اندام ها (هر دو دست و هر دو پا)، تنه و صورت را تحت تأثیر قرار می دهد. افراد دارای این نوع فلج مغزی غالبا نمی توانند راه بروند و اختلالات رشدی دیگری نظیر اختلالات ذهنی، تشنج، مشکلات بینایی، شنوایی و تکلم نیز دارند.
۲- فلج مغزی آتتوئید (دیس کینتیک)
کودکان با فلج مغزی آتتوئید یا دیس کینتیک (Athetoid/dyskinetic cerebral palsy) در کنترل حرکات دست ها، بازوها و پاها مشکل دارند، بنابراین آن ها در نشستن و راه رفتن دچار مشکل هستند. حرکات آنها غیر قابل کنترل است و ممکن است آرام و دردناک یا سریع و پر تکان (لقوه ای) باشد. گاهی اوقات صورت و زبان نیز تحت تاثیر قرار می گیرد و فرد مشکلاتی در مکیدن، بلعیدن و یا صحبت کردن دارد. تون عضلانی افراد با فلج مغزی دیسکنتیک ممکن است تغییر کند، به طوری که ممکن است خیلی سفت یا خیلی شل باشد. این تغییرات تون نه تنها همه روزه ممکن است اتفاق بیفتد، بلکه حتی در طی یک روز نیز می تواند رخ دهد.
۳- فلج مغزی آتاکسیک
افراد با این فلج مغزی آتاکسیک (Ataxic cerebral palsy) در تعادل و هماهنگی مشکل دارند. به هنگام راه رفتن، قدم هایشان متزلزل و لرزان است. در انجام حرکات سریع و یا حرکت هایی که نیاز به کنترل زیاد دارند (مانند نوشتن) با مشکل مواجه می شوند. همچنین، کنترل کردن دست و بازوها زمانی که می خواهند چیزی را بردارند، برایشان بسیار دشواراست.
۴- فلج مغزی هیپوتونیک
فلح مغزی هیپوتونیک (Hypotonic cerebral palsy) یکی از نادرترین انواع این بیماری است که ۲.۶ درصد از کل موارد را تشکیل می دهد. این شکل از فلج مغزی در کودکان در اثر آسیب مخچه قبل، در حین یا اندکی پس از زایمان ایجاد می شود.
فلج مغزی هیپوتونیک معمولاً با تون عضلانی کم مشخص می شود و در نتیجه عضلات فلاپی ایجاد می شود. این اختلال با شلی و انعطاف پذیری بیش از حد عضلات و تحرک ضعیف مشخص می شود. بی ثباتی ماهیچه ها می تواند باعث شود که کودکان نقاط عطف رشدی مهمی مانند غلت زدن، نشستن، خزیدن و راه رفتن را از دست بدهند.
۵- فلج مغزی مختلط
برخی افراد علائم بیش از یک نوع فلج مغزی را دارند که به آن فلج مغزی مختلط (Mixed cerebral palsy) گفته می شود. علائم این فلج مغزی در کودکان بر اساس محل اختلالات حرکتی و ترکیب ناشی از انواع فلج مغزی متفاوت است. این مشکلات حرکتی می تواند در پاها (دیپلژی)، نیمی از بدن (همی پلژی) یا هر چهار اندام (کوادری پلژی) رخ دهد. شایع ترین نوع این اختلال، فلج مغزی اسپاستیک دیسکنتیک است. از آنجایی که هر مورد از فلج مغزی در شدت و نوع مشکلات حرکتی متفاوت است، علائم فلج مغزی مختلط بسته به تشخیص منحصر به فرد کودک می تواند بسیار متفاوت باشد.
فیلم علت و درمان فلج مغزی دکتر وحید بیاتی
ویدئو های زیر را در ارتباط با این مشکل کودکان ببینید. دکتر وحید بیاتی یکی بهترین کاردرمانگران در اهواز هستند که در ارتباط با این مشکل، توضیحات جامع و کاملی به والدین ارائه خواهند داد.
علت فلج مغزی در کودکان چیست؟
فلج مغزی توسط رشد غیر طبیعی مغزیا آسیب به مغز در حال رشد، ایجاد می شود و بر توانایی کودک بر کنترل عضلاتش تاثیر می‌گذارد. دلایل زیادی برای رشد غیر طبیعی یا آسیب مغزی وجود دارد. در گذشته مردم فکر می کردند که دلیل اصلی فلج مغزی، کمبود اکسیژن در طی زایمان است، اما امروزه دانشمندان دریافته اند که این موضوع فقط یکی از دلایل ایجادکننده فلج مغزی است. آسیب مغزی که منجر به فلج مغزی می شود می تواند قبل از تولد، حین زایمان، در طی ماه اول تولد یا در اولین سال زندگی کودک (زمانی که مغز هنوز در حال رشد است) ایجاد شود.
فلج مغزی که در آن آسیب مغزی قبل و یا حین تولد نوزاد ایجاد می شود، فلج مغزی بدو تولد نامیده می شود. در اکثر مواقع، دلیل مشخص فلج مغزی، شناخته شده نیست. درصد کمی از فلج مغزی توسط آسیب مغزی ایجاد می شود که بعد ازبیست و هشتمین روز تولد نوزاد صورت می گیرد. این نوع فلج مغزی، فلج مغزی اکتسابی نامیده می شوند و غالباً با عفونت (نظیر مننژیت) و یا آسیب به سر ارتباط دارد.
فلج مغزی ناشی از سهل انگاری پزشکی
همان طور که اشاره شد، برخی از کودکان در نتیجه آسیب تولد ناشی از قصور پزشکی یا سهل انگاری به فلج مغزی مبتلا می شوند. این موارد فلج مغزی ناشی از مراقبت ناکافی متخصصان پزشکی در طول فرآیند زایمان است.
نمونه هایی از سهل انگاری پزشکی که می تواند منجر به فلج مغزی شود عبارتند از:
- عدم شناسایی و یا درمان مناسب عفونت ها
- عدم تشخیص تغییرات در ضربان قلب جنین
- عدم برنامه ریزی یا انجام سزارین توصیه شده از نظر پزشکی
- عدم تشخیص پیچیدن بند ناف که می تواند اکسیژن را به نوزاد قطع کند
- استفاده نادرست از ابزارهای زایمان مانند خلاء گیر و فورسپس زایمانی
آیا فلج مغزی ارثی است؟
قبل از هر چیز بهتر است بدانید که فلج مغزی یک بیماری نیست، بلکه یک اختلال در مغز است. از طرفی ارثی هم نیست و معمولاً نتیجه تغییرات یا آسیب به مغز در حال رشد قبل یا در حین تولد یا گاهی در اوایل دوران کودکی رخ می دهد. اگرچه ماهیت دقیق آسیب مشخص نیست، اما معمولاً در نتیجه کاهش خون رسانی و کمبود اکسیژن به مناطقی از مغز این اتفاق رخ می دهد. همچنین، این نوع آسیب مغزی ممکن است در اثر بیماری هایی مانند سرخجه در دوران بارداری، مننژیت در کودکان خردسال یا آسیب تصادفی به مغز ایجاد شود. تحقیقات اخیر نشان می دهد که نوزادان بسیار نارس نیز ممکن است در معرض خطر باشند. علاوه بر این، بروز فلج مغزی در چند قلوزایی بیشتر به نظر می رسد.
علائم فلج مغزی
علائم فلج مغزی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. یک کودک با فلج مغزی شدید ممکن است به وسایل ویژه ای برای راه رفتن نیاز پیدا کند. حتی ممکن است توانایی راه رفتن را نداشته و همه عمر نیاز به مراقبت داشته باشد. از طرف دیگر فردی با فلج مغزی متوسط تا خفیف، ممکن است کمی ناهماهنگ راه برود، اما نیاز به کمک های ویژه نداشته باشد. فلج مغزی با گذشت زمان برطرف نمی شود؛ البته علائم آن ممکن است در طول زندگی فرد تغییر پیدا کند.
علائم فلج مغزی در نوزادان
توجه به شرایط جسمی نوزاد در بدو تولد تا شش ماهگی می تواند به تشخیص فلج مغزی کمک کند. برای مثال نوزادان مبتلا به فلج مغزی بدن سفت یا شلی دارند. وقتی که می خواهید کودک را که بر روی زمین به پشت خوابیده است بلند کنید، گردن شل و افتاده است. وقتی او را در آغوش می گیرید، به نظر می رسد که کمر و گردن کودک بیش از اندازه شل بوده و فشار می آورد تا از دستان شما خارج شود. وقتی می خواهید او را بلند کنید، پاهایش سفت می شود و به حالت قیچی در می آید. به طور کلی مهمترین علائم فلج مغزی در نوزادان عبارتند از:
- تون ماهیچه ای غیر طبیعی
- پاهای ضربدری یا سفت هنگام بلند شدن
- تاخیر در نشستن، خزیدن، غلت زدن و راه رفتن
- مشکل در گرفتن اشیا یا کف زدن با دست
- خارج شدن بیش از حد آب دهان
- ناتوانی در بلند کردن سر خود
- پشت ویا گردن بیش از حد شل و افتاده در هنگام بلغ کردن
علائم فلج مغزی در کودکان ۶ تا ۹ ماه
اگرچه توجه به وضعیت حرکتی کودک مبتلا به فلج مغزی در ۶ ماه اول می تواند در تشخیص این اختلال موثر باشد، اما علائم آن بین ۶ تا ۹ ماهگی، بیشتر قابل مشاهده و تشخیص است. مهمترین علائم این اختلال در کودکان بالای ۶ ماه عبارتند از:
- در هیچ جهت غلت نمی زند.
- نمی تواند دستانش را در مقابل بدنش به هم برساند.
- در رساندن دست به دهان مشکل دارند.
- وقتی می‌خواهد دستش را دراز کند، فقط یکی از دستانش را جلو می آورد، در حالی که دست دیگر مشت شده است.
علائم فلج مغزی در کودکان بالای ۱۰ ماه
در سنین بالای ۱۰ ماهگی، کودک باید برخی مهارت های حرکتی را بدست آورده و برخی کارها را مستقل انجام دهد. در کودکان مبتلا به فلج مغزی این مهارت ها باتوجه به سن کودک مشاهده نمی شود. مهمترین علائم این اختلال در کودکان بالای ۱۰ ماه به شرح زیر است:
- به طرز نامتقارن سینه خیز می رود (با یک دست و پا خودش را به جلو می کشد در حالی که دست و پای مقابل را به دنبال خود می کشد).
- با کفل هایش روی زمین سر می خورد یا با زانو می جهد، اما نمی تواند چهار دست و پا برود.
مهمترین نشانه فلج مغزی در کودکان
علائم فلج مغزی بسیار متنوع است، زیرا فلج مغزی انواع مختلفی دارد و سطح ناتوانی ها نیز متفاوت می باشد. مهمترین علامتی که نشان دهد کودک ممکن است دچار فلج مغزی باشد؛ تاخیر در دستیابی به مهارت های حرکتی یا تاخیر در کسب مراحل رشدی مهم (نظیر گردن گرفتن، غلت زدن، نشستن، ایستادن و راه رفتن) است. نکته قابل توجه این است که برخی کودکان که مبتلا به فلج مغزی نیستند، نیز ممکن است بعضی از این علامت ها را داشته باشند.
بیماری های مرتبط با فلج مغزی
آسیب به مغز کودکان در حال رشد می تواند باعث مجموعه ای از عوارض سلامتی شود که نتیجه مستقیم فلج مغزی نیست. در نتیجه، نوزادان مبتلا به فلج مغزی نیز ممکن است شرایط یا اختلالات دیگری را تجربه کنند. شرایط و اختلالات مرتبط با فلج مغزی عبارتند از:
- اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
- درد مزمن
- صرع
- ناتوانی های ذهنی
- اختلالات سلامت روان
- اختلالات گفتاری
- اختلالات بینایی یا شنوایی
غربالگری و تشخیص فلج مغزی
تشخیص فلج مغزی در سنین پایین برای سلامت کودک و خانواده اش بسیار مهم است. تشخیص فلج مغزی چند مرحله دارد:
پایش رشد
پایش رشد که مراقبت نیز نامیده می شود به معنی پیگیری رشد و نمو کودک در طی ماه ها و سال های اولیه زندگی او است. اگر هر گونه نگرانی در مورد رشد کودک طی پایش ایجاد شود، باید هرچه سریعتر آزمایش‌های غربالگری رشد صورت بگیرد.
غربالگری رشد
در غربالگری رشد یک آزمایش کوتاه انجام می شود تا بررسی گردد که آیا کودک تاخیر رشدی خاصی نظیر تاخیر حرکتی دارد یا خیر؟ اگر نتایج غربالگری نگران‌کننده باشد، پزشک ارزیابی های پزشکی و رشدی را انجام خواهد داد.
ارزیابی های پزشکی و رشدی
هدف از ارزیابی های رشدی، تشخیص نوع خاص اختلالی است که کودک را تحت تاثیر قرار داده است.
تشخیص فلج مغزی در بارداری
هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص فلج مغزی در جنین وجود ندارد. توجه داشته باشید که فلج مغزی ممکن است مدتی طول بکشد تا خود را نشان دهد، بنابراین تشخیص آن در دوران جنینی دشوار است. به طور کلی فلج مغزی در دوران بارداری قابل تشخیص نیست، اما مراقبت های پزشکی خوب در دوران بارداری و زایمان می تواند به کاهش خطر کمک کند.
پیشگیری از فلج مغزی در بارداری
هیچ راهی برای پیشگیری کامل از ابتلای کودک به فلج مغزی وجود ندارد. با این حال، چندین اقدام پیشگیرانه وجود دارد که والدین و پزشکان می توانند برای کاهش خطر زایمان نوزاد مبتلا به فلج مغزی انجام دهند.
ویزیت های روتین پزشک در طول بارداری برای ابتلا به هر گونه عارضه و عوامل خطر فلج مغزی بسیار مهم است. معاینات مداوم می تواند به تشخیص مشکلاتی مانند گروه های خونی ناسازگار بین مادر و کودک، کمک کند و خطر عوارض را کاهش دهد.
همچنین به مادران باردار برای کاهش آسیب مغزی، رعایت نکات زیر توصیه می شود که عبارتند از:
- پرهیز از مصرف الکل و سیگار و مواد مخدر
- اجتناب از مصرف داروهای خطرناک در دوران بارداری
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض عفونت ها یا ویروس هایی که بر سلامت جنین تأثیر می گذارند (مانند سرخک آلمانی، سیتومگالوویروس و زیکا)
- کنترل مسائل بهداشتی زمینه ای مانند فشار خون، دیابت و غیره
- واکسینه شدن به طور معمول
- شناسایی هرگونه ناسازگاری احتمالی Rh (تفاوت در حضور پروتئین های گلبول قرمز) بین مادر و کودک که می تواند منجر به کم خونی همولیتیک یا زردی شود.
درمان فلج مغزی
فلج مغزی درمان قطعی ندارد، اما برخی مداخلات می‌توانند زندگی دسته ای از کودکان را بهتر کنند. مهم این است که برنامه درمانی و مداخلات هرچه سریعتر شروع شود. بعد از تشخیص فلج مغزی، گروهی از متخصصان سلامت با کودک و خانواده اش کار می کنند تا برنامه درمانی ای را طراحی کنند که کودک بتواند به تمام قابلیت‌های بالقوه خویش دست یابد. توجه داشته باشید که یک نوع درمان، نمی‌تواند برای همه کودکان مناسب باشد. قبل از تصمیم در مورد برنامه درمانی باید با پزشک کودک و کاردرمانگر باتجربه صحبت کنید تا او همه خطرات و فواید آن روش درمانی خاص را برای شما بازگو کند.
به طور کلی درمان های معمول کودکان فلج مغزی عبارتند از:
- دارو درمانی
- جراحی (به منظور سهولت در حرکت)
- استفاده از تجهیزات ویژه کودکن فلج مغزی (مانند بریس)
- کاردرمانی
- بازی درمانی
- گفتار درمانی
کاردرمانی در فلج مغزی
کاردرمانی به افراد مبتلا به فلج مغزی کمک می کند تا وظایف لازم برای زندگی روزمره خود را انجام دهند. کاردرمانی به کودکان کمک می کند تا مهارت های جدیدی را ایجاد کنند، چالش هایی را که استقلال آنها را محدود می کند حل کنند و زندگی سالم و شادی داشته باشند.
کاردرمانی به افراد مبتلا به فلج مغزی کمک می کند تا با افزایش اعتماد به نفس، کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. کاردرمانی محیط های روزانه فرد، از جمله خانه، مدرسه یا محل کار را در نظر می گیرد و تنظیماتی را انجام می دهد تا به بیمار کمک کند وظایف را به تنهایی انجام دهد.
کاردرمانی می تواند به بیمار فلج مغزی در بسیاری از جنبه های زندگی کمک کند، از جمله:
- لباس پوشیدن
- مسواک زدن
- آشپزی
- غذا خوردن
- دوش گرفتن و حمام کردن
- تمیز کردن
- نگه داشتن یا گرفتن اشیا
- باز کردن درها یا قفل ها
- مسافرت و رفت و آمد
- استفاده از فناوری های مدرن مانند تلفن، کامپیوتر و وسایل کمکی
- خواندن و نوشتن
- بازی و تفریح
- اجتماعی شدن
توجه داشته باشید که کاردرمانی باید با افزایش سن فرد، تغییر کند تا نیازهای او را برآورده سازد. به عنوان مثال، کودکان خردسال ممکن است با اسباب بازی های محرک بازی کنند تا تحرک و حرکت را بهبود بخشند، در حالی که یک بزرگسال جوان ممکن است مهارت هایی را بیاموزد که به آنها کمک می کند وارد بازار کار شده و شغل خود را حفظ کنند. هرچه کاردرمانی زودتر شروع شود، نتایج مادام العمر برای فرد مبتلا به فلج مغزی بهتر خواهد بود.
فواید کاردرمانی برای کودکان فلج مغزی
کاردرمانی برای کودکان فلج مغزی از بسیاری جهات مفید است. با بهینه سازی عملکرد بالاتنه و بهبود هماهنگی عضلات کوچک، کاردرمانی می تواند به کودکان مبتلا به پی سی کمک کند تا بر فعالیت های اساسی زندگی روزمره تسلط پیدا کنند. مهمترین فواید کاردرمانی برای کودکان فلج مغزی عبارتند از:
- شانس آنها برای استقلال بیشتر می شود
- بهبود توانایی آنها در بازی و یادگیری
- افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس آنها
- کمک به آنها در ایجاد یک روال کارآمد
- به آنها احساس موفقیت می دهد
- بهبود کیفیت زندگی آنها
والدین زمان زیادی را صرف کمک به کودکان فلج مغزی در انجام فعالیت های اساسی روزمره می کنند. همانطور که کاردرمانی برای کودکان مفید است، از طرفی برای والدین نیز مزایای بسیاری دارد. مهمترین فواید کاردرمانی برای والدین افراد مبتلا به فلج مغزی عبارتند از:
- برخورد صحیح با کودک
- کاهش استرس
- ایجاد حس امنیت
- بهبود کیفیت زندگی کل خانواده
بازی درمانی برای کودکان فلج مغزی
همان طور که در طول مقاله اشاره شد، فلج مغزی یک ناتوانی حرکتی است، به این معنی که در درجه اول بر حرکت، تعادل، هماهنگی و وضعیت بدن تأثیر می گذارد. با این حال، افراد مبتلا به فلج مغزی اغلب به دلیل اختلالات حرکتی خود، رفتارهای مشکل ساز مانند پرخاشگری یا رفتارهای ضداجتماعی از خود بروز می دهند که اگر نتوانند خود را ابراز کنند، ممکن است تشدید شود. در نتیجه، درگیر شدن در بازی درمانی ممکن است به آنها کمک کند تا راه‌های مؤثرتری برای مقابله با آنها بیاموزند.
علاوه بر این، فلج مغزی اغلب همراه با سایر شرایط مانند ناتوانی های شناختی که می تواند از بازی درمانی نیز بهره مند شود، همزمان رخ دهد. در حالی که بازی درمانی در درجه اول یک رفتار درمانی است، اما می تواند به افراد مبتلا به فلج مغزی کمک کند تا طیف گسترده ای از سایر مهارت های رشدی خود را بهبود بخشند. بازی درمانی برای کودکان ۳ تا ۱۲ ساله ایده آل است. با این حال، نوجوانان و بزرگسالان نیز می توانند از مشارکت در آن بهره مند شوند.
فواید بازی درمانی کودکان فلج مغزی
مزایای بازی درمانی برای فلج مغزی عبارتند از:
- آموزش و بهبود مهارت های حرکتی ظریف
- هماهنگی حسی
- افزایش خلاقیت و شناخت
- افزایش اعتماد به نفس
- توانایی در برقراری ارتباط
- بهبود وضعیت روانی (کاهش اضطراب و افسردگی)
- توانایی در تصمیم گیری
گفتار درمانی در فلج مغزی
اختلالات گفتاری در میان مبتلایان به سی پی شایع است. در واقع، مشکلات گفتاری بیش از نیمی از کودکان فلج مغزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گفتار و زبان درمانی با تقویت ماهیچه های مورد استفاده برای گفتار می تواند به افزایش مهارت های حرکتی دهان و بهبود درک گفتار و زبان کمک کند. گفتاردرمانی می تواند به کودکان مبتلا به فلج مغزی در موارد زیر کمک کند:
- تشویق به یادگیری و آموزش
- بهبود توانایی حل مسئله
- افزایش استقلال
- بهبود سواد
- بهبود توانایی بیان افکار و عقاید
- اجتماعی شدن کودک
- افزایش عزت نفس
- کاهش حس خجالتی بودن
- بهبود کیفیت زندگی
- بهبود عملکرد و ایمنی بلعیدن
کلام آخر
همان طور که در مقاله اشاره شد، فلج مغزی در اثر آسیب مغزی که قبل، حین یا بعد از تولد کودک رخ داده، ایجاد می شود. فلج مغزی ممکن است بر تحرک فرد، توانایی صحبت کردن یا ظاهر بیرونی وی تأثیر بگذارد. اگرچه درمان قطعی برای فلج مغزی در کودکان وجود ندارد، اما تشخیص به موقع و شروع زود هنگام مداخلات پزشکی مانند کاردرمانی و گفتاردرمانی می تواند به افزایش مهارت و استقلال آن ها کمک کند. توجه داشته باشید که افراد مبتلا به فلج مغزی دارای توانایی هایی هستند و اهداف آنها در زندگی تقریباً مانند سایرین است.
کلینیک توانبخشی و کاردرمانی دکتر وحید بیاتی (کاردرمانی مهرگان)، بهترین مرکز کاردرمانی در اهواز است که با داشتن کادری مجرب و به روز ترین تکنولوژی ها، آماده ارائه انواع خدمات برای تمام گروه سنی (از کودک تا سالمند) است. این مرکز به صورت تخصصی در حوزه درمان های فلج مغزی فعالیت دارد.
این مرکز کاردرمانی با بهره گیری از تجهیزات پیشرفته و با انجام مداخلات به روز کاردرمانی مبتنی بر مقالات و داده های جدید در حیطه های زیر می تواند به کودکان مبتلا به فلج مغزی خدمت رسانی کند:
- ارزیابی دقیق رشدی و حرکتی کودک
- ارائه پیش آگهی در مورد آینده رشدی کودک و دستیابی او به مراحل حرکتی اصلی
- تسهیل و آموزش مراحل رشدی حرکتی
- بهبود وضعیت شناختی کودک به توانبخشی شناختی
- توانبخشی بینایی کودک از طریق کاربرد اتاق تاریک
- آموزش والدین در نحوه برخورد با کودک
در پایان اگر فکر می کنید کودک شما مراحل رشد حرکتی را طی نکرده است یا ممکن است مبتلا به فلج مغزی باشد، با پزشک متخصص اطفال، یا فوق تخصص مغز و اعصاب اطفال و یا در صورت دسترسی، با یک کاردرمانگر خبره و مجرب ملاقات کنید. همچنین شما می توانید به مرکز کاردرمانی دکتر وحید بیاتی در اهواز مراجعه کرده و یا از طریق سامانه ماوراطب به صورت آنلاین با دکتر وحید بیاتی مشاوره غیرحضوری داشته باشید.
