یکی از مسائلی که لازم است در کودکان مبتلا به اختلالات حسی بررسی شود، مشکلات مربوط به مهارت‌های زندگی نظیر استفاده از سرویس بهداشتی است. در این زمینه مشکلاتی در کودکان مبتلا به اختلالات حسی دیده می شود که از جمله آن ها می توان به امتناع از رفتن به دستشویی، زمین خوردن و برخورد مکرر با وسایل سرویس بهداشتی و موارد دیگر اشاره کرد. در این مقاله از سایت دکتر وحید بیاتی قصد داریم مفصلا در ارتباط با مشکل دستشویی رفتن کودکان مبتلا به اختلالات حسی مانند اختلال یکپارچگی حسی، نقص توجه همراه با بیش فعالی ADHD) ) و اختلال طیف اتیسم ASD) ) اشاره کنیم.
یک داستان واقعی
آموزش انجام کارهای شخصی به کودکان یک امر واجب است. بدیهی است این موضوع در کودکانی که به اختتلالات حسی مبتلا هستند پیچیده تر است. داستان واقعی زیر را بشنوید :
دختر او اکنون ۴ ساله بود و به سختی پیشرفت کرده بود. در واقع، به نظر می رسید که آن دختر از تلاش می ترسد و حتی وقتی وارد سرویس بهداشتی می شد گریه می کرد. والدین او نمی توانستند تشخیص بدهند که آیا این مشکل به نوعی به خوردن غذای حساس و بیزاری شدید او مرتبط است یا خیر؟
این تنها یک نمونه از موارد زیادی است که کاردرمانگران درباره مشکلات مربوط به آموزش و دستشویی رفتن کودکان در سنین مختلف حتی کودک ۱۰ ساله با آن مواجه هستند. راه حل چیست؟!
بچه‌ها به دلایل مختلف ممکن است در انجام تمرین‌های کوچک مشکل داشته باشند، به همین دلیل در انجام مسائل کوچک شخصی با مشکل مواجه می شوند و دراینجا اختلالات حسی آن ها نادیده گرفته می شود.
چرا کودکانی که مشکلات حسی دارند، در کارهایی مانند رفتن به دستشویی مشکل دارند؟
سیستم حسی تقریباً بر هر کاری که ما انجام می دهیم تأثیر می گذارد و این شامل استفاده از حمام و سرویس بهداشتی برای کودکان توان خواه و کوکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم نیز می شود.
کودک باید این احساس را داشته باشد که باید به دستشویی برود، باید راحت در توالت بنشیند، بداند چگونه ماهیچه های خود را آزاد کند، و احساس ادرار کردن یا مدفوع کردن را تجربه کند، که ممکن است برای او دردناک یا ناراحت کننده باشد.
مسائل مربوط به سرویس بهداشتی در کودکان اختلال پردازش حسی معمولاً به دلیل این احساسات پیچیده‌ای که کودک هنگام استفاده از سرویس بهداشتی تجربه می کند، ایجاد می شود.
اگر از قبل می‌دانید که کودک شما دارای مشکلات حسی مانند اوتیسم، اختلال پردازش حسی یا بیش فعالی ADHD است و در دستشویی کردن در لگن مشکل دارد، احتمالاً این نیازهای حسی او بر توانایی اش برای یادگیری استفاده از لگن یا توالت به جای پوشک تأثیر گذاشته است.
مسائل حسی به طور کلی اغلب لایه لایه هستند زیرا شامل ۸ حس مختلف می باشند:
- لامسه
- شنوایی
- چشایی
- بینایی
- بویایی
- حرکتی
- حس عمقی
- حس درونی (احساس از اندام های داخلی)
هر یک از این حواس می تواند به مشکلات کودکان در استفاده از سرویس بهداشتی مرتبط باشد. فرزند شما ممکن است به دلیل عدم پردازش حسی مناسب یک یا چند مورد از این حواس، از دستشویی کردن مستقل امتناع کند یا اصلا نتواند انجام دهد.
مشکلات دستشویی رفتن کودکان آموزش دیده
اما اگر کودک ۵ ساله شما از مدفوع کردن یا استفاده از سرویس بهداشتی امتناع کند چه؟ اگر او از نظر فنی آموزش دیده است اما همچنان هر بار که وارد یک دستشویی عمومی می شوید گریه می کند چه راهکاری لازم است؟
یا، بچه ۷ ساله ای که قبل از اینکه بفهمد باید به دستشویی برود کمی در لباس زیر خود ادرار می کند چطور؟
در حالی که این مورد می تواند برای والدین بسیار نگران کننده باشد، برای کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی یا هر نوع مشکل حسی رایج است. باید بدانید فرزند شما تنها نیست، متأسفانه اغلب والدین آشکارا در این مورد صحبت نمی کنند.
کارهای زیادی می توانید انجام دهید تا به بهبود پردازش حسی فرزندتان کمک کنید یا امکانات معقولی برای کمک به او در هر مشکلی که ممکن است در دستشویی رفتن با آن مواجه باشد فراهم کنید.
کدام مسائل حسی دلیل مشکلات دستشویی رفتن کودک هستند؟
بیایید نقش حواس بدن را در فرآیند دستشویی رفتن کودک مورد تجزیه و تحلیل قرار بدهیم:
لمسی
- احساس خیس بودن پوشک را دوست دارد
- پاک کردن را دوست ندارد
- از احساس ادرار کردن یا مدفوع هنگام نشستن روی توالت بیزار است
- دوست دارد مدفوع را احساس کند
- وقتی پوشک خیس است متوجه نمی شود
- احساس سردی یا سختی توالت را دوست ندارد
- از احساس لباس زیر یا لباس های دیگر بر روی پوست خود متنفر است یا برای استفاده از توالت تمام لباس ها را در می آورد
- حتی پس از پاک کردن، همچنان احساس خیسی می کند
- از شستن دست ها متنفر است
شنوایی
- صدای سیفون توالت را دوست ندارد
- صدای فن توالت را دوست ندارد
- از صدای دست خشک کن خودکار در توالت های عمومی بیزار است
- وزوز چراغ ها را دوست ندارد
- از صدای ادرار یا اجابت مزاج در توالت بیزار است
بینایی
- چراغ ها خیلی روشن هستند
- حواس پرتی با اشیا دارای رنگ های روشن در سرویس بهداشتی
تعادلی
- از افتادن می ترسد و احساس ثبات و امنیت نمی کند
- در یک جا نشستن مشکل دارد زیرا می خواهد در حال حرکت باشد
- احساس می کند که از پهلو می افتند، احساس تعادل نمی کند
- با دست زدن به بدن خود برای تمیز کردن، خم شدن برای پایین کشیدن یا بالا کشیدن شلوار، احساس سردرگمی می کند
- احساس می کند صندلی توالت از سطح زمین خیلی بلند است
حس عمقی
- نمی تواند بگوید کجا باید پاک شود و ممکن است احساس ناراحتی یا سردرگمی کند
- مشکل در هماهنگی مراحل پاک کردن
- مشکل در هماهنگی مراحل پایین کشیدن شلوار، نشستن روی توالت، یا بلند شدن از روی آن
- مشکل در حرکت دادن راحت بدن روی صندلی سرویس بهداشتی فرنگی
- به دلیل کاهش هماهنگی و قدرت عضلانی مورد نیاز، قادر به زور زدن برای اجابت مزاج نیست.
بو
- بوی عمومی سرویس بهداشتی برایش ناراحت کننده است
- از بوی مدفوع یا ادرار اذیت می شود
- عطرها یا بوی مواد تمیز کننده او را آزار می دهد
حس درونی (احسااس اندام های داخلی)
- متوجه پرشدن مثانه یا روده که او را به سرویس بهداشتی نیازمند می کند، نمی شود.
- نمی تواند تشخیص دهد که مثانه یا روده ها خالی شده است، بنابراین ممکن است به طور کامل تخلیه نکند.
- نمی تواند بین نیاز به ادرار یا اجابت مزاج تفاوت قائل شود
- نارحتی گوارشی دارد و در هنگام دستشویی رفتن راحت نیست
- اجابت مزاج یا ادرار دردناکی داشته و اکنون از درد مکرر می ترسد
✅ حواس هشتگانه کودک را بیشتر بشناسید
همانطور که به لیست بالا نگاه می کنید، تصور کنید که چه عواملی ممکن است در کودک شما هنگام رفتن به دستشویی مشکل ایجاد کند. همچنین از آنها بپرسید یا زمانی که به نظر می رسد مشکل دارند، آنها را با دقت بیشتری زیر نظر بگیرید. سپس، راهکارهای زیر را بررسی کنید.
کمک به کودکان دارای اختلال حسی برای استفاده از سرویس بهداشتی
برای کمک به احساس بهتر، از لباس های زیر شماره کوچکتر استفاده کنید
از تایمرها و برنامه زمانی برای ایجاد آگاهی از زمان دستشویی رفتن استفاده کنید.
از یک دستمال مرطوب بچه برای پاک کردن به جای دستمال توالت استفاده کنید
با صندلی توالت های مختلف آزمایش کنید. ممکن است برخی از بچه ها صندلی نرم تر و روکش دار را ترجیح دهند.
اگر تمیز نگه داشتن دست‌ها نگرانی اصلی است، به کودک اجازه دهید دستکش یکبار مصرف بپوشد.
در صورت توان در سرویس بهداشتی خشک کن نصب کنید
منطقی است که بسیاری از کودکان نسبت به خیس شدن واکنش های حساس تری داشته باشند. چرا که اندام تناسلی دارای تعداد زیادی گیرنده های حسی است.
استفاده از الیاف طبیعی در پارچه لباس زیر برای کمک به کاهش احتباس رطوبت،
زمان دادن به کودک برای خشک شدن در معرض هوا در صورت امکان کمک می کند و از بیزاری کودک می کاهد.
به فرزندتان بگویید که هنگام شستشوی گوش‌هایش را بپوشاند اگر چه در نهایت باید به این صدا عادت کند.
بسته به انگیزه یا آرامش فرزندتان، موسیقی ملایم یا موسیقی شاد پخش کنید.
اگر نویز باعث ناراحتی می شود، فن و سایر صداها را خاموش کنید.
به هم ریختگی ها و حواس پرتی های بصری را در سرویس بهداشتی از بین ببرید.
اگر کودکتان از نشستن روی توالت می ترسد، از اشکال دیگر توالت فرنگی استفاده کنید.
پاهای آنها را با چهارپایه حمایت کنید تا زانوها خم شود و پاها محکم روی چهارپایه قرار بگیرند.
لگن دستشویی که نزدیک به زمین است را امتحان کنید.
از یک برنامه تصویری برای آموزش مراحل دستشیی رفتن به کودکان استفاده کنید.
به کودک خود بیاموزید که بایستد و خود را پاک کند، اینگونه ممکن است هماهنگی برای او آسان تر باشد.
پوشیدن و در آوردن لباس را به طور مکرر تمرین کنید تا فرزندتان بداند که چگونه هنگام استفاده از توالت، شلوار را پایین و بالا بکشد.
سرویس بهداشتی را تا حد امکان با باز کردن پنجره و یا روشن کردن فن تهویه کنید.
قبل از رفتن فرزندتان به سرویس بهداشتی از یک خوشبو کننده هوا استفاده کنید.
یک روغن خوش بو روی مچ دست فرزندتان بکشید و او را تشویق کنید که مچ دستش را هنگام توالت بو کند.
برای کاهش بوی تند مواد تمیزکننده تا حد امکان از لوازم تمیز کننده بدون بو استفاده کنید.
از آنها بخواهید که مدفوع را با کمک شما شستشو کنند تا تا ببینند که مدفوع کرده اند و شروع به برقراری ارتباط با آنچه بدنشان انجام می دهد، کنند.
از یادآورهای بصری، تایمر، آلارم تلفن یا ساعت لرزان به عنوان نشانگر رفتن به توالت استفاده کنید.
برای افزایش تحمل بافت ها و مزه ها از راهکارهای غذایی دقیق استفاده کنید.
کودک خود را تشویق کنید تا با غذای خود بازی کند تا به غذاهای جدید عادت کند و از سبزیجات و غذاهای با فیبر بیشتر استفاده کند
در طول روز به اندازه کافی به کودک آب بدهید تا نیاز به زور زدن یا فشار بیش از حد را کاهش دهید.
دراین مورد لازم است یک جدول زمانی انتخاب کنید که واقعاً بتوانید روی آموزش توالت کردن فرزندتان تمرکز کنید. سعی کنید برنامه خود را تا حد امکان خالی کنید تا این مورد بتواند تمرکز اصلی شما باشد. مهم است در این مرحله آرامش خود را حفظ کنید.
بی اختیاری ادرار کودکان
با این حال، همچنین مهم است که مطمئن شوید کودک شما بی اختیاری ادرار ندارد
اگر اینطور باشد، آنها در واقع ممکن است با یک عارضه پزشکی سروکار داشته باشند که می تواند به طور حرفه ای از طریق مراقبت های تخصصی به آن رسیدگی شود.
اگر به نظر می رسد کودک حسی شما به تکرر ادرار یا هر یک از این مشکلات ذکر شده مبتلا است، بهتر است با پزشک اطفال خود مشورت کنید.
وقتی فرزندتان از رفتن به توالت امتناع می کند چه باید کرد؟
برای بسیاری از کودکان، مشکلات حسی توالت تا آنجا پیش می رود که کودک شما را از تمایل به استفاده از توالت دور نگه می دارد.
خواه ترس، اضطراب یا غلبه بر تجربه حسی باشد، برخی از کودکان، حتی کودکان بزرگتر در سنین ۵، ۶ یا ۷ سالگی ادرار یا مدفوع خود را نگه می دارند و از استفاده از توالت خودداری می کنند.
مشکلات دستشویی رفتن کودک (که گاهی به عنوان سندرم امتناع از سرویس بهداشتی شناخته می شود) می تواند برای والدین و کودک بسیار استرس زا باشد.
به یاد داشته باشید نیازهای حسی برای همه افراد صادق است و برای بچه های مبتلا به اختلالات یکپارچگی حسی، احساسات مرتبط با استفاده از توالت می تواند خسته کننده، ترسناک یا حتی دردناک باشد.
کمک کنید، فرزند من مدفوع خود را نگه می دارد!
اگر فرزند شما از مدفوع کردن خودداری می کند، آیا یبوست دارد؟ آیا آنها مدفوع دردناکی داشتند که باعث ترس آنها از اجابت مزاج شده است؟
برای راه حل این موضوع بررسی کنید آیا می توانید یک گام به عقب بردارید و مشکل را پیدا کنید؟
به عنوان مثال، اگر مشکلات حس لامسه، تعادلی و حس عمقی، استفاده از سرویس بهداشتی را برای کودک شما دشوار می‌کند، آن ها را یکی یکی حل کنید. از لیست راهکار های بالا استفاده کنید تا تصمیم بگیرید که کدامیک را ابتدا برای کمک به کودکتان امتحان کنید.
در پایان
اگر کودک شما دچار مشکل در دستشویی رفتن یا استفاده از لگن می باشد، حتما در اسرع وقت به یک کاردرمانگر مجرب مراجعه کنید تا با ارزیابی سیستم حسی و حرکتی کودک ریشه های این مشکل را دریافته و در اسرع وقت نسبت به حل آن اقدام کند.
