کاردرمانی ذهنی کودکان یکی از سه هدف اصلی کاردرمانگران در بهبود عملکردهای مغزی و افزایش کارایی کودک در انجام فعالیت های روزمره به شمار می رود. اگرچه اغلب کودکان با ناتوانی های ذهنی درگیر مشکلات و مسائل شناختی، ادراکی و حسی هستند، اما ناتوانایی های جسمی و روانی نیز در این افراد مشاهده می شود. حال سوال اینجاست که کاردرمانی ذهنی برای چه کودکانی مناسب است؟ آیا کاردرمانی ذهنی به کودکان بیش فعال کمک می کند؟ آیا کاردرمانی ذهنی در کودکان مبتلا به اوتیسم موثر است؟ به منظور آشنایی بیشتر با کاردرمانی ذهنی در کودکان تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

کاردرمانی چیست؟

کاردرمانی (occupational therapy) که به آن ارگوتراپی (Ergotherapy) نیز گفته می شود، یکی از رشته های توانبخشی است که با هدف درمان اختلالات جسمی، ذهنی و روانی انجام می گردد. منظور از کار به معنای شغل نیست، بلکه آکوپیشن (occupation) به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می شود که انسان از در 24 ساعت شبانه روز به صورت فردی و مستقل انجام می دهد. حال اگر هر انسانی به دلیل آسیب ها، بیماری ها و معلولیت نتواند به انجام فعالیت های روزانه خود به طور مستقل بپردازد، نیاز به کاردرمانی خواهد داشت.

کاردرمانگران چگونه به کودکان کمک می کنند؟

 کاردرمانی تشخیص می دهد که چه فعالیت های روزمره ای بر سلامت روانی، جسمی و ذهنی تأثیر می گذارد. در حقیقت هدف کاردرمانی و کاردرمانگر بهبود شرایط افراد برای افزایش کارایی و انجام فعالیت های روزانه فرد است. اما وظیفه کاردرمانگران چیست؟

• کاردرمانگران اشتغالات و فعالیت هایی که برای خانواده و زندگی شخصی فرد مهم هستند را شناسایی و ارزیابی می کنند.
• به برنامه ریزی، شروع و پیگیری اهداف کوتاه مدت و بلند مدت کمک می کنند.
• روش های عملی برای مقابله با اثرات بیماری های ذهنی، جسمی و روانی را به فرد و خانواده آن ها آموزش می دهند.
• به جایگزینی فعالیت های ناسالم و آسیب زا با فعالیت های سالم و معنادار کمک می کنند.
• مهارت ها، علایق، ارزش ها و نقاط قوت هر فرد را شناسایی و تقویت می کنند.
• به ساختار زندگی و سازماندهی فعالیت های روزانه کمک می کنند تا افراد بتوانند هر چیزی را که می خواهند، نیاز دارند یا انتظار می رود، انجام دهند.

کاردرمانی ذهنی چیست؟

همان طور که اشاره شد، کاردرمانی در سه سطح جسمی، ذهنی و روانی ارائه می شود. کاردرمانی ذهنی از مهم ترین بخش های فعالیت های ارائه شده از سوی متخصصان کاردرمانگر به شمار می رود که به درمان و بهبود وضعیت مشکلات ذهنی در کودکان می پردازد. کاردرمانی ذهنی کودکان با استفاده از روش های ویژه انجام می شود. در کاردرمانی ذهنی، کودکان با مفاهیم مختلف و متنوعی همچون میوه ها، حیوانات، رنگ ها و مشاغل و مفاهیم این‌ چنینی آشنا می گردند.

بیشتر بخوانید: انواع مهارت های حرکتی کودکان

کاردرمانی ذهنی برای کودکان و جوانان

درمان و خدمات کاردرمانی ذهنی، برای کودکان و نوجوانان ارائه می شود. کاردرمانی ذهنی می تواند به طیف وسیعی از کودکان از جمله کسانی که دارای مشکلات مادرزادی یا آسیب های مغزی در حین سانحه شده اند، خدمات درمانی ارائه دهند. کاردرمانی ذهنی معمولا به واسطه تاخیرهای رشدی کودکان برای افزایش مهارت های فردی در انجام فعالیت های روزمره به صورت مستقل ارائه می شود.

چه کودکانی به کار درمانی ذهنی نیاز دارند؟

اغلب کودکان با مشکلات مغزی (اکتسابی یا مادرزادی) به کاردرمانی نیاز دارند. به طور کلی کاردرمانی ذهنی به کودکان با مشکلات زیر کمک می کند:

• کودکانی با مشکلات اختلال طیف اتیسم
• کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی
• کودکان مبتلا به فلج مغزی
• افراد دچاراختلالات یادگیری (اختلال نوشتن، خواندن و …)
• کودکان با اختلالات رفتاری
• کودکان با ناتوانی ذهنی و تفاوت های پردازش حسی
• بیماران با سندرم های ژنتیکی و مادرزادی
• کودکان با مشکل عدم برقراری رابطه با دیگران
• کودکان دارای تاخیر رشدی
• کودکان دارای وسواس فکری _ عملی
• کودکان مبتلا به مشکلات روحی مانند افسردگی و اختلال اضطراب پس از سانحه

کار درمانی ذهنی چگونه به کودکان کمک می کند؟

کودکان، دنیای درونی افکار و احساسات خود را از طریق بازی بیان می کنند. از اشکال مختلف کاردرمانی می توان به بازی درمانی اشاره کرد که می تواند به بهبود عملکرد ذهنی کودکان کمک کند. به طورکلی، بازی درمانی می تواند به درک، شناسایی و مدیریت احساسات و افکار کودکان کمک کند. علاوه بر این، کاردرمانگر بستری را برای کودک فراهم می کند که به واسطه آن، کودک می تواند مهارت های خود کنترلی را بهبود ببخشد.

همچنین، در جلسات کاردرمانی ذهنی علاوه بر تمرکز بر روی ادراک و شناخت کودکان به آرام سازی و کاهش تنش کودکان کمک می شود. اغلب کودکان و نوجوانان با آسیب های مغزی و ناتوانی های ذهنی، اضطراب و استرس های فراوانی را تجربه می کنند، به همین علت کاردرمانگران به کمک بازی درمانی، ماساژدرمانی، آب درمانی و سایر تکنیک های کاردرمانی، فضایی به دور از تنش را برای کودکان فراهم می کنند.

کاردرمانی ذهنی در کودکان مبتلا به اوتیسم

کاردرمانگران سطوح رشد فعلی کودکان مبتلا به اوتیسم را با هدف بهبود توانایی آنها در خودتنظیمی احساسات و مشارکت در تعاملات اجتماعی ارزیابی می‌کنند. از طریق مداخلات، کاردرمانی ذهنی می‌تواند به افراد مبتلا به اوتیسم کمک کند تا بر روی حوزه‌ های قدرت خود بیشتر تمرکز و بر محدودیت‌ های خود غلبه کنند.

کاردرمانی ذهنی در کودکان بیش فعال ADHD

یک کاردرمانگر به کودکان مبتلا به ADHD کمک می کند تا مهارت های خاصی مانند سازمان دهی و نظم و هماهنگی فیزیکی را فرابگیرد. همچنین، توانایی انجام کارهای روزمره مانند دوش گرفتن، مرتب کردن کوله پشتی یا مرتب کردن تخت خود را بدست آورد. علاوه بر این، کنترل انرژی بیش از حد، هدف اصلی کاردرمانی ذهنی در کودکان بیش فعال محسوب می شود.

کاردرمانی ذهنی کودکان مبتلا به سندرم داون

کاردرمانگر با انجام یک ارزیابی کلی، برنامه و هدف از کاردرمانی ذهنی در کودکان مبتلا به سندرم های ژنتیکی مانند سندرم داون را طراحی می کند. مداخلات کاردرمانی این کودکان اغلب بر روی موارد زیر تمرکز دارد:

• تکنیک های موقعیت یابی
• تقویت مهارت های حرکتی فیزیکی شامل مهارت های حرکتی درشت و ظریف
• دستیابی به نقاط عطف حرکتی از جمله غلت زدن، نشستن، تغییر وضعیت و استفاده از بازوها و پاها و غیره
• کمک به بهبود عملکردهای شناختی حافظه
• تسهیل مهارت های خودمراقبتی
• اصلاح مهارت های حرکتی ظریف
• شناسایی و درک نیازهای حسی
• افزایش خودکنترلی

کلام آخر

 کاردرمانی ذهنی کودکان باتوجه به شرایط کودک و نیازهایی که خانواده یا جامعه از او انتظار دارد، متفاوت است. با این حال هدف اصلی کاردرمانی ذهنی شناسایی، درک و مدیریت احساسات کودکان به منظور دستیابی به استقلال فردی و بهبود عملکرد آن ها در انجام فعالیت های روزمره، به طور مستقل است. توجه داشته باشید که برخی از کودکان باتوجه شرایط بیماری ممکن است همزمان به سه سطح کاردرمانی جسمی، ذهنی و روانی نیاز داشته باشند. درپایان باید به این نکته اشاره کنم که مداخلات زودهنگام در کودکان با مشکلات یا ناتوانی های ذهنی می تواند به افزایش استقلال و همچنین بهبود عملکرد مغزی آن ها کمک کند. به همین علت توصیه می شود در صورت مشاهده تاخیر رشد ذهنی در نوزادان و کودکان خود به بهترین مرکز کاردرمانی مراجعه نمایید.