کاردرمانی (OT) به مجموعه ای از فعالیت های برنامه ریزی شده و منظمی گفته می شود که توسط کاردرمانگر جهت بهبود مهارت های حرکتی، تعادل و هماهنگی طراحی و اجرا می گردد. به طور کلی این روش برای درمان مشکلات حرکتی و هماهنگی در هر سنی به دلایل مختلف انجام می شود. اما سوال اینجاست که چه افرادی به کاردرمانی نیاز دارند؟ تفاوت کاردرمانی با فیزیوتراپی در چیست؟ به منظور پاسخ به پرسش های متداول در حوزه کاردرمانی و کاربردهای آن تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
کاردرمانی چیست؟
کاردرمانی یا آکوپِیشنال تراپی (occupational therapy) که به آن ارگوتراپی (Ergotherapy) نیز گفته می شود، یکی از رشته های توانبخشی است که با هدف درمان اختلالات جسمی، ذهنی و روانی انجام می گردد. کاردرمانی رشته ایست که به درمان آکوپیشن (occupation) می پردازد. آکوپیشن به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می شود که انسان از صبح تا شب یا به تعبیری در ۲۴ ساعت شبانه روز، مشغول انجام آنهاست. این فعالیت ها شامل آموزش و تحصیل، بازی، کار، تفریح و فعالیت های اوقات فراغت و حتی خواب می شود. بطور خلاصه هر کاری که کودک و بزرگسال از صبح تا شب به صورت هدفمند مشغول آن است، آکوپیشن (اشتغالات انسانی) محسوب می شود. حال اگر هر عاملی انسان را از انجام هر یک از موارد فوق باز بدارد، کاردرمانی در کنار دیگر درمانهای پزشکی و توانبخشی وارد عرصه می شود.
کاردرمانی چیست؟
هدف از کاردمانی چیست؟
کاردرمانی با اهداف جزئی و کلی به منظور بهبود وضعیت فرد در سه سطح جسم، ذهن و روان ارائه می شود. اما بازگشت مجدد فرد به اجتماع، افزایش استقلال او در زندگی و ارتقا مشارکت های اجتماعی فرد از اهداف اصلی کاردرمانی محسوب می شوند. مراجعه کننده باید بتواند در طی درمان یا پس از پایان آن کارهای روزمره و روتین خود را بدون نیاز به شخص دیگری انجام دهند. در حقیقت کاردرمانی به از بین بردن وابستگی و افزایش استقلال ذهنی و فیزیکی فرد کمک شایانی خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: اختلال هماهنگی رشد (DCD) و تاثیر کاردرمانی بر آن
چه کسانی به کاردرمانی نیاز دارند؟
همان طور که در بالا اشاره شد، کاردرمانی در هر گروه سنی از کودک تا بزرگسال با هدف استقلال در انجام فعالیت های روزمره یا آکوپیشن انجام می شود. در واقع هنگامی که اشخاص به هر علتی نتوانند به تنهایی به فعالیت های روزانه خود پرداخته و نیاز به کمک دیگران دارند، نیاز به کاردرمانگر ضرورت پیدا می کند. برای مثال اگر کودکی نتواند در مدرسه به علت اختلال نقص توجه به آکوپیشن خود یعنی آموزش و تحصیل بپردازد یا اگر خانم خانه دار نتواند به علت اختلال وسواس یا افسردگی از خود و فرزندان خویش مراقبت کند.
اگر مردی دچار شکستگی استخوان های کف دست شود و از کار خویش باز بماند و یا اگر کودکی دچار آسیب مغزی شده و از انجام آکوپیشن خود یعنی بازی و کسب مراحل رشدی محروم شود. در چنین شرایطی کاردرمانگر برای رفع مشکلاتی که بر سر راه انجام این آکوپیشن ها (تحصیل در مدرسه، مراقبت از خود و فرزندان، امور کاری و حرفه ای، و بازی و کسب مهارت) وجود دارد، وارد عمل می شود. به طور کلی افرادی که به کاردرمانی و کاردرمانگر نیاز دارند عبارتند از:
- صدمات هنگام تولد یا نقص مادرزادی
- اختلالات پردازش حسی
- آسیب های تروماتیک به مغز یا نخاع
- مشکلات یادگیری
- اختلال نقص توجه یا بیش فعالی
- اوتیسم
- آرتریت روماتوئید نوجوانان
- سلامت روان یا مشکلات رفتاری
- شکستگی استخوان یا سایر آسیب های ارتوپدی
- تاخیرهای رشدی
- مشکلات پس از جراحی
- اسپینا بیفیدا
- قطع عضو تروماتیک
- سرطان
- صدمات شدید دست
- مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)، فلج مغزی و سایر بیماری های مزمن
کاردرمانی چگونه انجام می شود؟
ابزار کار یک کاردرمانگر “فعالیت هدفمند” است. فعالیت هدفمند به فعالیت هایی اطلاق می شود که کاردرمانگر پس از ارزیابی بیمار به قصد و منظور خاصی برای بیمار تجویز می کند، این فعالیت از فعالیتهای مورد علاقه بیمار بوده، لذا بیمار آن را با دل و جان انجام می دهد و به دنبال انجام آن کاردرمانگر به هدف درمانی که مدنظر قرار داده دست می یابد. به طور مثال برای بهبود توجه در کودک می توان به تجویز فعالیت هایی مثل خمیربازی، گل بازی، ساخت خانه با لگو پرداخت یا برای خانم مبتلا به اختلال وسواس یا افسردگی از فعالیت هایی مانند خیاطی، سفالگری، نقاشی و کار با آبرنگ استفاده نمود همچنین، برای مرد مکانیکی که دچار شکستگی در ناحیه دست شده از خمیر بازی و باز و بسته کردن پیچ در اندازه های مختلف موثر است.
کاردرمانگران برای کودکان با مشکل فلج مغزی از تکنیک های خاص در قالب بازی برای کسب مهارت های رشدی بهره می گیرند. بهتر است بدانید که یک درمانگر علاوه بر طراحی، آموزش و شرکت در فعالیت های مفید برای افزایش مهارت های فردی مراجعه کنندگان، به ویژه کودکان نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس آنان دارد. هنگامی افراد به ویژه بچه ها شاهد بهبود توانایی انجام کارهای اساسی هستند، اعتماد به نفس و عزت نفس آن ها تقویت می شود.
تفاوت کاردرمانی با فیزیوتراپی در چیست؟
کاردرمانی و فیزیوتراپی هر دو از رشته های توانبخشی هستند که حیطه های مشترک کاری زیادی دارند، اما از ابزارهای گوناگونی برای درمان استفاده کرده و اهداف درمانی متفاوتی را نیز دنبال می کنند. فیزیوتراپیست ها از ابزارها و تجهیزات خاص و نیز تکنیک های اختصاصی برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل، بهبود قدرت عضلانی، افزایش هماهنگی و دقت عضلات و نیز کاهش درد مراجعه کننده بهره می گیرند. در حالیکه کاردرمانگران به علت اهمیتی که دست در انجام فعالیتهای روزمره زندگی دارد، روی مهارتهای حرکتی ظریف انگشتان دست (نقاشی کردن)، مهارتهای اداراکی-حرکتی (حل کردن پازل) و مهارتهای بینایی-ادراکی (بازی والیبال) بطور اختصاصی کار می کنند.
کلام آخر
همان طور که بالا اشاره شد، کاردرمانی یکی از زیرشاخه های رشته توانبخشی است که با هدف انجام فعالیت های روزمره توسط درمانگر طراحی و اجرا می گردد. این روش می تواند بر روی مهارت های جسمی، ذهنی و روانی موثر بوده و فرد را از کمک دیگران برای انجام فعالیت های روزمره بی نیاز کند. در واقع درمانگران علاوه بر مهارت های حرکتی کوچک و بزرگ بر روی هماهنگی و تعادل افراد تمرکز می کنند. بدون شک توانایی و پیشرفت در روند کاردرمانی به نوع اختلال، شدت بیماری و سن بیمار بستگی دارد، در نتیجه برخی از دوره های درمان ممکن است نیاز به صبر و شکیبایی بالایی داشته باشد.
