با شنیدن اصطلاح کاردرمانی (occupational therapy) کودکان ممکن است با خود فکر کنید که کودک شما مشغول به کاری نیست، بنابراین کاردرمانی برای او مفهومی ندارد. اما بهتر است بدانید که منظور از کار (occupation) در کاردرمانی، حرفه یا شغل نیست، بلکه منظور فعالیت های روزانه ای است که کودک می تواند به طور مستقل در ۲۴ ساعت شبانه روز انجام دهد. هنگامی که کودک به هر دلیلی (بیماری یا مشکلات مادرزادی) نتواند این فعالیت های ساده را انجام دهد، مراجعه به مرکز کاردرمانی و متخصص کاردرمانگر کودک ضرورت پیدا می کند. اما شاید با این سوال مواجه شوید که آیا کاردرمانی کودکان برای فرزند من مناسب است؟ کاردرمانگر کودک چگونه به کودکان کمک می کند؟ به منظور آشنایی بیشتر با کاردرمانی کودکان و وظایف کاردرمانگر کودک تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
کاردرمانی کودکان چیست؟
کاردرمانی یکی از رشته های توانبخشی است که می تواند در سه سطح جسمی، ذهنی و روانی در تمام گروه های سنی ارائه شود. در این میان کاردرمانی کودکان از اهمیت بسزایی برخوردار است، زیرا مداخلات زودهنگام پزشکی از جمله کاردرمانی می تواند سلامت و آینده کودک را تضمین کند. جلسات کاردرمانی برای کسب حرفه ای خاص و منحصر به فرد نیست، بلکه هدف از انجام آنها، افزایش توانایی کودکان در انجام فعالیت های روزانه به صورت مستقل است. به طورکلی، این جلسات به کودکان کمک می کنند تا مهارت های مورد نیاز ضروری برای فعالیت‌های روزانه خود را بیاموزند. این مهارت‌ها شامل موارد زیر است:
- مسواک زدن دندان ها
- غذا خوردن
- خوابیدن
- لباس پوشیدن
- بازی با دوستان
- نظافت روزمره
- حمام کردن
- مشق نوشتن
- توجه و تمرکز بر روی کارها
- برقراری ارتباط با همسالان
کاردرمانگر کودک کیست؟
کارشناس کاردرمانگر که دوره های دانشگاهی پیشرفته برای تعامل با کودکان در تمامی سنین را گذرانده باشد، می‌تواند به کودکان کمک نماید تا مهارت‌های ضروری را به طور مستقل کسب کنند. به طور معمول کاردرمانگر کودکان مدرک کارشناسی خود را در زمینه کار با کودکان در تمام سنین (از نوزاد تا نوجوان) دریافت می‌نماید. البته لازم به ذکر است که کاردرمانگران کودک در کنار دیگر اعضاء خانواده، محیطی را فراهم نمایند تا کودکانی که در بعضی از جنبه های زندگی خود دچار ضعف هستند، مهارت‌های لازم را به درستی آموزش ببینند.
بیشتر بخوانید: نقش کاردرمانی در مدرسه
وظایف کاردرمانگر کودک چیست؟
در قدم اول، کاردرمانگر کودک نقاط ضعف و قوت او را شناسایی می کند. با شناسایی و ارزیابی مشکلات کودک در زمینه‌های حیاتی، او مداخلاتی را برنامه‌ریزی می‌کند تا زمینه رشد سالم و کسب مهارت های ضروری مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های روزمره را کسب نماید و مانند باقی همسالان خود بتواند وظایف خود را انجام داده و در تعامل با دوستان خود موفق باشد.
کاردرمانگر با شناسایی علت ریشه ای ضعف کودک در جنبه‌های شناختی، حرکتی، احساسی و اجتماعی و درمان آن می‌تواند به یادگیری مهارت‌هایی که در آنها ضعف دارد، کمک نماید تا به طور اساسی مهارت های لازم در زمان حال و آینده را کسب نماید. داشتن پایه‌ای قوی از مهارت ها اجازه می‌دهد که آنها اعتماد به نفس بیشتری کسب کنند.
انجام موفقیت آمیز یک مهارت سبب تشویق آن ها جهت انجام فعالیت های مستمر و امتحان راه های جدید و کسب نتایج بهتر می‌شود. در حقیقت، موفقیت پایه و اساس یادگیری است. کاردرمانگر از طریق بازی های معنادار، خلاقانه و برنامه‌ریزی شده که مناسب سن کودک است، راه‌حل هایی جهت انجام فعالیت های روزمره ارائه می‌دهد.
کاردرمانگران کودک سعی می‌کنند تا علت اصلی تاخیر یا محدودیت‌های کودک در زمینه مهارت های حرکتی ظریف، مهارت‌های شناختی، رشد اجتماعی و ایجاد روند خود مراقبتی را بیابند. آموزش و کسب مهارت در این زمینه ها ضروری است، زیرا این مهارت ها در کنار یکدیگر باعث می شوند تا کودکان رشد سالمی داشته و به بزرگسالانی با عملکرد خوب تبدیل شوند.
کاردرمانگر کودک چگونه می‌تواند به کودک کمک نماید؟
کودکان دوست ندارند که در طی مراحل درمان فقط بنشینند، بنابراین کاردرمانگر تلاش می‌کند تا جلسات درمان را مانند یک بازی شبیه سازی نماید. با شرکت در فعالیت های انگیزشی مانند بازی های گروهی، ساخت کاردستی و بازی با اسباب بازی کودکان در عین حال که تفریح می‌کنند، قادر به توسعه مهارت های خود نیز هستند. کاردرمانگر کمک می‌کند تا کودکان مهارت های شناختی، فیزیکی و حسی ضروری را توسعه داده و بتوانند وظایف روزانه خود را به طور مستقل انجام دهند. همچنین، کاردرمانگر می‌تواند به کودکان یاد دهد که چگونه به دنیای پیرامون خود که سرشار از احساس است در هنگام بازی با دوستان خود پاسخ بدهند و به سادگی از زندگی لذت ببرند.
کاردرمانگر کودکان با چه افرادی کار می‌کند؟
کاردرمانگر کودک با نوزادان، کودکان زیر سن دبستان و کودکانی که مدرسه می‌روند در کنار والدین، اعضاء خانواده، معلمان و دیگر مراقبین بهداشتی به طور هماهنگ در کلینیک‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها یا در صورت لزوم در منازل همکاری می کنند.
کاردرمانی برای چه کودکانی مناسب است؟
همان طور که در بالا اشاره شد، کاردرمانی کودکان در سه سطح، کاردرمانی جسمی کودکان، کاردرمانی ذهنی کودکان و کاردرمانی روانی تقسیم بندی می شود. این سه سطح به دلایل مختلف از جمله بیماری های مادرزادی، معلولیت یا کم توانی ناشی از آسیب یا سانحه و ابتلا به بیماری های مختلف با تشخیص پزشک متخصص و متخصص کاردرمانگر انجام می شود. طور کلی، کاردرمانی برای کودکان با شرایط و مشکلات زیر می تواند مناسب باشد:
- کودکان با آسیب ها و نقائص مادرزادی
- تاخیر در انجام مهارت های حرکتی درشت و ظریف
- کمک به توسعه مهارت های حرکتی-بینایی مانند ردیابی یک شی، هماهنگی بین دست و چشم
- تاخیرهای شناختی مانند مهارت‌های حل مسئله، حافظه و توجه
- کودکان با آسیب های مغز و نخاعی
- کودکان فلج مغزی
- کودکان مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی
- تاخیر در بازی و مهارت های تعامل اجتماعی
- عدم توانایی در انجام مهارت های فردی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و غیره
- اسپینا بیفیدا و انحرافات ستون فقرات
- بیماری های ارتوپدی و شکستگیها
- اختلالات یادگیری
- اختلال طیف اوتیسم
- اختلالات رفتاری و بیماری های روانی
- کم توانی ذهنی
- معلولیت و قطع عضو
کلام آخر
کاردرمانی یکی از رشته های توانبخشی به شمار می رود که در سه سطح جسمی، ذهنی و روانی از نوزاد تا سالمند به ارائه خدمات می پردازد. کودکان نیز همانند بزرگسالان فعالیت هایی مانند بازی کردن، نقاشی کردن، یادگیری و غیره برای انجام دادن دارند. برای بسیاری از کودکان این مراحل به صورت طبیعی اتفاق می‌افتد، اما گاهی اوقات بعضی از کودکان برای پیشرفت و انجام فعالیت‌های معمولی و روزمره خود احتیاج به حمایت و آموزشی فراتر از آموزش والدین خود دارند.
در این مواقع کاردرمانگر کودک به همراه والدین و اعضای خانواده می تواند به آموزش و افزایش مهارت های فردی کودک برای انجام فعالیت های روزمره به صورت مستقل کمک کند. البته به یاد داشته باشید که روش های درمانی، تعداد جلسات و مدت زمان درمان برای هر کودک متفاوت است. در پایان توصیه می شود با مشاهده هرگونه تاخیر رشدی و عدم توانایی کودک در انجام فعالیت های روزمره به بهترین مرکز کاردرمانی مراجعه نمایید.
